Ken uzelve!

De Engelsen noemen het ‘growing old gracefully’ en ook bij ons bestaat de uitdrukking ‘waardig ouder worden’.  

‘Wijsheid komt met de jaren’ is ook zo’n uitdrukking die erop duidt dat ouderen door het feit dat ze al wat langer rondlopen een ruimere, genuanceerde blik hebben op bepaalde situaties en problemen. Niet voor niets werd de persoonsnaam Nestor synoniem voor ouderdom en wijsheid. Vandaag de dag lijkt dat steeds minder te gelden. Misschien heeft het te maken met het feit dat sommige ouderen zich weigeren te schikken in die rol. Misschien heeft het te maken met het feit dat die ouderen zichzelf en hun opinies nooit hebben kunnen relativeren en dus nu alsnog hun gelijk willen halen. En dan gebeurt dat veelal ten koste van anderen en van henzelf.

Ik doel niet alleen op het triestmakende optreden van Johan Cruijff, maar ook op zijn ex-collega Willem van Hanegem (‘Bij Feyenoord wil iemand mij uit de boeken gummen’) en natuurlijk op ex-politici als Dries van Agt, Ruud Lubbers, Frans Weisglas, Hans Wiegel en Ernst Hirsch Ballin. Maar ook Irene van Lippe-Biesterfeld, professor Pieter van Vollenhoven, Connie Breukhoven en ex-topturnster Verona van de Leur, die nu de kost verdient als webcamgirl. De rij kan trouwens nog veel langer. Stuk voor stuk hebben ze hun sporen meer dan verdiend in hun vakgebied. Vanuit marketing oogpunt allemaal merken met een grote autoriteit. En allemaal maken ze dezelfde stap: na hun eerste claim to fame zoeken ze opnieuw de publieke ruimte, nu in een nieuwe rol. Vaak met desastreuze gevolgen voor hun geloofwaardigheid.

Hoe komen deze persoonlijke deconfitures toch tot stand? Volgens mij heeft het alles te maken met zelfoverschatting, ijdelheid en een structureel gebrek aan gevoel voor de veranderde omgeving en de eigen veranderde positie daarin. Het gebruiken van de verworven autoriteit in een nieuw of in een parallel speelveld blijkt vaak te wringen: Cruijff als bestuurder, Weisglas als zelf benoemd moreel boegbeeld, van Agt als Midden Oosten-deskundige. Als je persoonlijkheid daarbij van oudsher uitsluitend op uitzenden staat in plaats van luisteren, heb je dan al gauw een probleem.

Of Nederland uniek is hierin weet ik niet. Wel weet ik dat in veel ons omringende landen deze mensen zich zorgvuldig laten begeleiden op de weg naar een nieuwe breinpositie, waarbij wel optimaal gebruik gemaakt wordt van de opgebouwde inhoudelijke naamsbekendheid. Personal branding en coaching dus. Wellicht is daar een groot verschil met de Nederlandse cultuur: de bereidheid om enige afstand te nemen van jezelf, om te luisteren en om te vertrouwen op de autoriteit van anderen.

Foto: Photobucket.com.