'Jerusalem': een blik op het kruispunt van de geschiedenis

Jeruzalem is stad waar de historie vanaf spat. Niet alleen was het lange tijd de verbinding tussen Oost en West en het schakelpunt van alle grote beschavingen, maar is het tevens een centraal heiligdom voor de drie belangrijkste religies: het Jodendom, het Christendom en de Islam. In elk opzicht is Jeruzalem daarom het kruispunt van de wereldgeschiedenis. De impact van Jeruzalem is nog steeds evident gezien het Israëlisch-Palestijnse conflict en de centrale rol die de zeggenschap over Jeruzalem daarin speelt.

Juist door dit historische én hedendaagse belang zal het menig bezoeker van Jeruzalem – in ieder geval deze recensent die in oktober 2012 Jeruzalem bezocht – verrast hebben dat de oude stad van Jeruzalem bij elkaar iets minder dan één vierkante kilometer is. Een vierkante kilometer die blijft fascineren en niet zo heel lang geleden onderwerp was van een uitstekende historische “stadsbiografie”  Jerusalem. The Biography van de Britse historicus Simon Sebag Montefiore die daarvan voor de BBC ook nog eens een zeer aanbevelenswaardige driedelige televisieserie maakte.

Hoewel het hedendaagse Jeruzalem ruim 125 vierkante kilometer groot is en ongeveer 900.000 inwoners telt, is het grootste deel van de aandacht blijvend gericht op die vierkante kilometer. En dat is niet zo gek aangezien die vierkante kilometer de Klaagmuur, de Heilig Grafkerk, de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee bevat. 

Hoewel deze fascinerende stad natuurlijk al op velerlei manieren is gefilmd, is een blik van boven al tientallen jaren een onmogelijkheid gebleken door de restricties op het luchtruim boven Jeruzalem. De producenten van de IMAX-film Jerusalem wisten de autoriteiten te overtuigen om Jeruzalem van boven te filmen en hebben daarmee een waardevolle toevoeging op de Jeruzalem-canon gecreëerd.

Met Jerusalem wordt de schoonheid van Jeruzalem (en overigens ook kortstondig andere delen van Israël waaronder de Dode Zee, de Jordaan, Massada en steden zoals Caesarea) vastgelegd. Dit op een wijze die zowel voor mensen die Jeruzalem al hebben bezocht en diegenen die Jeruzalem nog willen bezoeken, bedient. Wanneer je er al geweest bent, krijgt de soms wat chaotische Oude Stad veel meer structuur en is de film een feest van herkenning, terwijl voor Jeruzalem-novices de film een mooie voorbereiding is voor een toekomstig bezoek.

Aangezien de film van National Geographic is, is veel zorg besteed om de film een tijdloos karakter te geven (de film moet immers jaren mee) en controverse uit de weg te gaan. Dat is natuurlijk moeilijk in het geval van Jeruzalem, maar de film slaagt daar goed in door de geschiedenis van Jeruzalem neutraal weer te geven en vooral de mooie beelden het verhaal te laten vertellen. Als gimmick wordt daarbij gebruik gemaakt van het volgen van drie meisjes die de drie geloven vertegenwoordigen alsmede een archeoloog. Deze keuze doet soms wat geforceerd aan, maar een IMAX-film als Jerusalem kan niet drie kwartier “leven”  op alleen maar mooie beelden. Beelden die overigens uitstekend aan elkaar worden gepraat - althans in de Engelstalige versie - door Benedict 'Sherlock Holmes' Cumberbatch.

Ronduit spectaculair daarbij is overigens de keuze om het verleden van Jeruzalem via computeranimatie tot leven te brengen. Zo wordt de Tweede Tempel – verwoest door de Romeinen tijdens de Joodse Opstand in 70 na Christus – tot leven gewekt en krijg je een beeld hoe de (dragende) Klaagmuur zich verhoudt tot de oorspronkelijke tempel. Naast de prachtige beelden het andere hoogtepunt van deze film.

Kortom: allen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis, Jeruzalem, religie, wonderschone beelden of een combinatie daarvan kunnen vanaf 1 april (exclusief) terecht bij het Omniversum in Den Haag om Jerusalem in de glorie van grootbeeld te zien.