Italië, een wonder? 1 - Het netwerk

Uit de reacties op het stukje van van Baar proefde ik een zekere nieuwsgierigheid en verwondering bij de reageerders en daarom dit stukje.

Eigenlijk is het gewoon kolder om als het over de bevolking gaat van Italianen te spreken. De verschillen tussen een Piemontees, een Abruzzees, een Apuliaan, een Calabrees en een Siciliaan zijn onmetelijk groot. Veel groter dan die tussen een Fries en een Brabander om maar wat te zeggen. Zelfs tussen de inwoners van buurregio's zoals Calabria en Apulië is een hemelsbreed verschil in denken, redeneren, logica en levenshouding. Wij buitenlanders kunnen daar eigenlijk geen voorstelling van maken. Ik woon al geruime tijd in Calabria en wat ik vertel gaat dan ook over die regio.
Het viel mij zo'n 40 jaar geleden ook op dat de levensstandaard hier op het eerste gezicht hoger was dan in Nederland, ondanks dat wat wij erover in de schoolboekjes van hadden geleerd en wat de statistieken ons wilden doen geloven. In de tijd dat arbeiders in Nederland alleen nog maar droomden van een auto en een eigen huis was dat hier al heel gewoon. Was het bij ons in arbeidersgezinnen in de jaren '50 heel gewoon om alleen 's zondags vlees bij het eten te hebben, hier kon men zich toen al een maaltijd zonder vlees niet voorstellen.

Dat wij van een crisis in Zuid-Europa weinig zien, heeft een aantal oorzaken die te maken hebben met de manier van leven. De lonen zijn zeer laag. Een arbeider verdient tussen de €800 en 1000 per maand. Sommige prijzen zijn heel hoog. Voor bijvoorbeeld een WA-verzekering van een Pandaatje betaal je €900 per jaar. Prijzen van levensmiddelen liggen hier ook iets hoger dan in Nederland. Hoe doen die mensen dat dan?

Het netwerk.

Om hier te kunnen functioneren, heb je een netwerk nodig. Iedereen die hier geboren en getogen is heeft een netwerk. Kom je hier later binnen, dan is het verstandig direct aan een netwerk te gaan bouwen.

Een netwerk bestaat uit een aantal personen die je voor je karretje kan spannen (en andersom ook jou voor hun karretje) om een aantal zaken te regelen. In een goed werkend netwerk komen voor: een arts, een advocaat, een automonteur, een ambtenaar bij de gemeente, iemand uit de bouw, een loodgieter, een electricien, etc. Een praktisch voorbeeld zal één en ander duidelijk maken.

Iemand zei me eens: ?Als je problemen met je computer hebt, moet je daar en daar naar naar toe gaan en zeggen dat Ciccio Malara jouw neef is”. Eens was mijn scanner of de adaptor kapot en ik ga naar dat adres toe om te laten kijken welke van de twee. Ik leg daar uit wat het probleem is, maar behoorlijk sjachrijnig zei hij dat hij me niet kon helpen, want hij had daar niet de apparatuur voor en keek me de deur al uit. Heel verlegen (ik ben dat immers ook niet gewend) fluister ik zachtjes dat ik een neef ben van Ciccio Malara. Als bij donderslag verandert zijn gelaatsuitdrukking. Ik word omhelst, krijg twee zoenen op mijn wangen, moet uitgebreid vertellen hoe het met Ciccio, zijn vrouw en kinderen en ouders gaat, dan hij rukt de de adapter uit mijn hand en verdwijnt naar achteren. Na twee minuten komt hij terug en ja de stekker is kapot. Onder duizend verontschuldigingen laat hij me weten dat hij helaas helaas geen stekker heeft, maar als ik daar en daar naar toe ga dan word ik geholpen, ?en zeg dat ik je hebt gestuurd”. Van betalen wil hij absoluut niets weten en is daarin niet vermurwen. Ik ga naar de andere zaak toe en na het noemen van zijn naam wordt er in 5 minuten een nieuwe stekker aan gesoldeerd en van betalen wil ook deze niets weten.
Zo is het ook gegaan met autoreparaties, met dingen die aan het huis gedaan moesten worden, met een noodzakelijke medische behandeling etc. Voor een Nederlander blijft het een gênante vertoning als je dwars door een wachtkamer met mensen die al uren zitten te wachten loopt om direct in de behandelkamer ontvangen te worden en vervolgens nooit een rekening te zien. Wekelijks komt een dame ons scharreleieren brengen en gaat terug met een tas groente en fruit uit mijn tuin. En als het varken geslacht wordt, weet ik niet waar ik het allemaal laten moet. Salami, wijn enz. enz. hoef je niet te kopen, want dat wordt allemaal aan huis gebracht en een autoverzekering van een prikje wordt geregeld door een bevriende verzekeringsagent.
Diverse malen heb ik echter de discussie gestart van hoe iemand nou zaken regelt als hij geen netwerk heeft, zoals ik aanvankelijk. Daarop blijft het stil, want dat is hun probleem toch niet? Eigenlijk doet deze manier van leven me denken aan het leven in een clan- of stamverband. Buiten dat verband is leven eigenlijk niet goed mogelijk, maar voor de leden van de clan is dat geen probleem.
Zo krijgen deze mensen het voor elkaar om van een AOW'tje van €400 euro rond te komen en nog in een auto (een antieke Panda weliswaar, maar toch) te rijden en bij een feestelijke gelegenheid een deftig pak aan te trekken ook.
Natuurlijk wordt er als gevolg van een dergelijk systeem behoorlijk gerommeld (zoals wij dat zouden noemen), maar hier vind men dat volstrekt normaal en ziet men het ook niet als zodanig. Toen ik bij de notaris was, wist deze me haarfijn uit te leggen wat ik moest doen om geen of vrijwel geen belasting te betalen. Toen ik uitlegde dat ik als gast in dit land gewoon mijn belastingen wenste te betalen, keek ze me onbegrijpend hoofdschuddend aan en ik zag ze denken:”Och arme, wat een zielepoot”. De loodgieter uit mijn netwerk bood me aan om buiten de meter om een waterleiding aan te leggen naar mijn tuin en kon maar niet begrijpen dat ik dat niet op prijs stelde en de wethouder(!) van dorp wilde een illegale waterput laten slaan om me zo van irrigatiewater te kunnen voorzien.
Het is wel zaak om goed op te letten van wie je gunsten accepteert, want de mafia is alom aanwezig en het lijkt mij nog steeds een goed idee om die buiten de deur te houden. Maar ook daarin zijn de grenzen niet helemaal rechtlijnig vast te leggen. Toen iemand me eens op een dorpsfeest van een dorp waarvan ik de ?boss” niet kende een broodje met salsiccia aanbood en ik weigerde, kreeg ik van de persoon met wie ik was een voorzichtige hint dat niet weigeren, want van Mimmo Iamunte weigerde je zoiets niet. Maar, legde hij me later uit, voor een dergelijke kleinigheid hoefde je niet bang te zijn dat hij later bij zou komen voor een wederdienst.
Zo ben aangeland bij de 'ndrangheta, maar dat is weer een verhaal apart.