Het lachen is Jan Kees vergaan

We waren er allemaal getuige van: Jan Kees de Jager die ons blijmoedig uitlegde dat hij zojuist een geweldige deal had gesloten waar we dankzij de vette rente dik aan gingen verdienen. Dat was toen we door de Griekse oplichters in het pak werden genaaid en we met een 'lening' van miljarden euro's over de brug moesten komen

Vallende ster

Inmiddels is het lachen Jan Kees wel vergaan. De Grieken proberen zich voortdurend te drukken en onder de 'keiharde' voorwaarden uit te komen. De afgesproken rente moet omlaag, de terugbetaling op de lange baan en al die pijnlijke maatregelen om de overheidsfinanciën te saneren kunnen ook wel een tandje minder. Linksom of rechtsom, maar die miljarden zijn we dus gewoon kwijt. En de ministers van financiën van de grote landen in de eurozone zouden dit weekend kunnen besluiten om - direct of indirect - nog meer belastingeld in de Griekse bodemloze put te pompen. Jan Kees, die daar zelf niet bij mag zijn, zal dan zeker opnieuw in de buidel tasten.

De rijzende ster van Jan Kees de Jager als het nieuwe dynamische gezicht van het CDA zou weleens eerder over zijn uiterste houdbaarheidsdatum heen kunnen zijn dan algemeen werd aangenomen. Deze minister van financiën loopt het risico te eindigen als een vallende ster.

Vazalstaat

Nou gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat de speelruimte van de Nederlandse minister van financiën op het internationale monetaire vlak niet erg groot is. Tenminste als we vasthouden aan het axioma dat Nederland op monetair gebied altijd de Bondsrepubliek volgt. Dat is al zo sinds 1983, toen Nederland  - midden in de toen heersende economische crisis - besloot de gulden aan de D-mark te koppelen om zo het vertrouwen in onze munt te waarborgen. Door het drukkende effect op de rente heeft die politiek ons geen windeieren gelegd. Wel bestaat er gerede twijfel of we hierdoor niet onze gulden tegen een te lage koers hebben omgewisseld voor de euro.

Terug naar het heden. De geldschieters komen steeds meer in de tang van Griekenland en andere malafide eurolanden. We spelen een soort piramidespel en het is algemeen bekend dat piramidespelen altijd slecht aflopen. Omdat wij monetair gezien dus een vazalstaat van Duitsland zijn, valt Jan Kees misschien niet zo veel te verwijten. Het heeft meer zin om de blik naar het oosten te wenden. Wat beweegt de Duitsers tot de huidige koers van beloning van slecht gedrag en zachte heelmeesters die stinkende wonden maken? 

Minste van twee kwaden?

Zoals bekend zitten banken en institutionele beleggers - in Duitsland meer dan in Nederland - dik in de nagenoeg waardeloos geworden Griekse staatsobligaties, en als Griekenland zijn schulden 'afstempelt' of gewoon failliet gaat, dan komen de Duitse banken in zwaar weer en lopen we het risico van een nieuwe bankencrisis. Geld pompen in de Griekse bodemloze put zou dan het minste van twee kwaden zijn, zo is de redenering.

Dit is echter een drogredenering. Ga maar na. De problemen zijn ontstaan doordat Griekenland veel te veel schulden heeft gemaakt. En nu proberen we die problemen aan te pakken door Griekenland nog veel meer schulden te laten maken. Want dat is wat er gebeurt. Dankzij die miljarden van Jan Kees en zijn Europese collega's stellen wij de Grieken in staat ver boven hun stand te blijven leven. De overheid daar komt jaarlijks meer dan 10% van het BBP tekort en zo blijft de schuldenberg maar groeien. Als de Duitse banken dan zonodig overeind gehouden moeten worden, dan kan je al die miljarden beter direct daarvoor aanwenden dan via de omweg van de niet bepaald solide Griekse overheid.

Uit de euro?

Ondanks de halstarrigheid waarmee de Duitse regering voort blijft gaan op de ingeslagen weg, krijgt zij binnenslands wel degelijk kritiek. De prominente Duitse econoom Hans-Werner Sinn, ondermeer president van het vermaarde Ifo-instituut te München, ziet uittreding van Griekenland uit de euro als minst slechte oplossing:

Met andere woorden: Het is in het eigenbelang van Griekenland zich uit de eurozone terug te trekken want anders zijn nog veel pijnlijker bezuinigingen nodig dan die nu al op het programma staan.

Hel en verdoemenis

Een reactie van het Duitse ministerie van financiën onder leiding van Wolfgang Schäuble (CDU) kon natuurlijk niet uitblijven. Hij dreigt met hel en verdoemenis als Griekenland de eurozone inderdaad zou verlaten:

Dus de banken in dit deel van Europa en de ECB zullen zwaar het schip in gaan. Alsof deze banken en de ECB bij voortzetting van het huidige beleid de dans zouden ontspringen. En het geld dat we al aan de Grieken hebben overgemaakt (ongeveer de helft van de toegezegde ruim 100 miljard), dat zijn we dan ook kwijt. Alsof we die miljarden toch al niet kwijt zijn. Nee, de argumenten van Schäuble overtuigen niet en dat komt doordat hij er ten onrechte van uitgaat dat de huidige koers van pappen en nathouden, en vooral veel, heel veel betalen, wel effectief zal zijn. Zonder pijnlijke verliezen komen we echt niet meer weg, dat is zeker. Maar ik zou zeggen: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Europese idealen

Waarom houden de meer solide eurolanden dan toch zo hardnekkig vast aan dat pappen en nathouden? Welnu, het gaat natuurlijk allang niet meer alleen om de de louter financiële kant van de zaak. De euro, met zijn ongefundeerde grondgedachte van 'one size fits all', is in feite op een fiasco uitdraaid. Griekenland uit de eurozone laten vertrekken zou hiervan de formele bevestiging zijn, en dat is - hoe terecht ook- een onverdragelijke gedachte voor de huidige generatie Europese leiders. Want met het failliet van de euro komt natuurlijk ook het toch al tanende geloof in de Europese Unie onder de Europese kiezers verder onder druk te staan. En dat wil men ten koste van alles - ja, ook van honderden miljarden aan belastinggeld - voorkomen.