Grexit of Nexit

Alleen al het gegeven dat de complete eurozone wederom wekenlang in de tang wordt genomen door een recalcitrante regering in het economisch onbetekenende Griekenland, zou tot de conclusie moeten leiden dat we nooit aan dit avontuur hadden moeten beginnen.

Dit schrijvende, moet ik denken aan de films van Stan Laurel en Oliver Hardy die tegen elkaar plachten te zeggen: “that’s another fine mess you’ve got me into”. Over de politieke motieven achter het binnenhalen van de Grieken in de eurozone en de dubieuze rol daarbij van de Franse socialisten in de jaren negentig heb ik het al vaker gehad. Dit keer wil ik het erover hebben hoe we weer uit deze euro-mess komen.

Het afgelopen jaar heb ik veelvuldig op DDS voor The Matheo Solution gepleit, een oplossing waarbij de euro als betaalmiddel en wereldwijde reservemunt gehandhaafd kan blijven, maar de nodige monetaire flexibiliteit terugkomt door nationale munten te herintroduceren als rekeneenheden, waardoor er weer een nationaal monetair beleid kan worden gevoerd (munt devaluatie of revaluatie, rente aanpassingen, etc). Hierdoor kan de eurozone weer monetair “ademen” en wordt economische groei gestimuleerd.

In de huidige omstandigheden lijkt TMS de beste oplossing, maar helaas moet ik constateren dat ook na zes jaar eurocrisis er nauwelijks een serieuze discussie over monetaire alternatieven gevoerd wordt, behalve in een kleine kring van geïnteresseerden. De politici van de gevestigde partijen , de meeste economen en andere “europaten” - om met Leon de Winter te spreken - zitten gevangen in hun tunnelvisie over de eenheidseuro. Als ze links zijn klagen ze over te veel bezuinigingen; als ze rechts zijn over te weinig hervormingen. De essentiële invloed van wisselkoersen en rente op de economie en de koopkracht in een land wordt domweg verzwegen.

Waartoe zullen de gebeurtenissen zoals die nu plaats vinden leiden? Het is duidelijk dat de Grieken va banque spelen; ze willen van het strenge troika-bezuinigingsbeleid af om een socialistisch beleid te kunnen voeren. De modieuze minister van Financiën Yanis Varoufakis is misschien een ludiek figuur als “marxistische libertair”, maar uiteindelijk gehoorzaamt hij aan zijn linkse baas Alexis Tsipras in Athene. Die krijgt zijn marsorders mogelijk uit Rusland, Venezuela en Cuba. Zeker is dat de Grieken niet genoegen zullen nemen met minimale concessies of toezeggingen, want ze weten dat ze dan afgestraft worden bij de volgende verkiezingen.

De leiders van de eurogroep kunnen de zaak misschien nog lijmen door veel concessies te doen aan Athene, maar staan dan verzwakt tegenover andere Zuid-Europese landen landen met soortgelijke eisen en een afkeer van bezuinigen. De euro zal dan nog meer een zwakke munt worden en de rol van de ECB zal steeds politieker worden, een trend die toch al is ingezet de afgelopen jaren en nog geaccentueerd werd door de recente, door Duitsland en Nederland afgewezen QE van Draghi.

Ergo, als de Grieken flink tegemoet worden gekomen en daardoor in de eurozone blijven, zal deze nog meer veranderen in een zwakke munt zone, waarbij het verarmde zuiden overeind wordt gehouden door financiële transfers uit het noorden. Ook in het noorden zullen daardoor de verarming en politieke onvrede navenant toenemen. Zo trekken we elkaar omlaag en vindt er Verelendung plaats in zowel Noord als in Zuid-Europa.

Een ander scenario is dat de EU wel de poot stijf houdt en de Grieken met veel misbaar de eurozone verlaten, mogelijk met steun vanuit Rusland. Een Grexit dus. Op korte termijn zal dit tot grote onrust leiden op de financiële markten en de Grieken zelf zullen door een diep dal moeten gaan, voordat ze weer op eigen benen staan en afgekickt zijn van het noordelijke infuus. Voordeel zou zijn dat de overblijvende landen in de eurozone van de ergste brokkenpiloot verlost zijn en misschien sneller voortgang kunnen boeken met de noodzakelijke hervormingen.

Het is echter evident dat ook in een eurozone minus Griekenland er nog steeds geen sprake is van een OCA (Optimum Currency Area), zodat de nadelen van de muntunie (lage economische groei en hoge werkloosheid) nog steeds groter zijn dan de voordelen (lminder transactiekosten bij onderlinge handel). Het is vraag of de bevolking van de eurozone nog geduld heeft voor vele jaren de broekriem aanhouden, of dat steeds meer landen eruit stappen doordat de kiezers anti-euro partijen een meerderheid te verschaffen bij verkiezingen (denk aan Marine Le Pen, Beppe Grillo, Geert Wilders en andere politici die het liefst zo snel mogelijk een eind maken aan de muntunie).

Op enig moment zullen we misschien tot de overtuiging komen dat we er beter aan doen als Nederlanders om dit zinkende schip te verlaten. Zeker als de Grexit uitblijft en de eurozone nog verder verwatert tot een op Zuid-Europese leest geschoeide zwakke muntunie, met een gepolitiseerde, door Zuid-Europa gedomineerde ECB.

We kunnen op Wilders mopperen vanwege zijn niet altijd even genuanceerde uitlatingen, maar de PVV-leider heeft wel twee rapporten laten opstellen waarin een eventuele Nexit de positieve kanten daarvan uitgebreid zijn beschreven. Er is zelfs een praktische handleiding met handige tips, zoals: “informeer het IMF, want hulp kan noodzakelijk blijken. Maar bel pas een paar uur van tevoren”. Misschien kunnen Knot en Dijsselbloem er hun voordeel mee doen, als het zover is.