'Friends, Romans, countrymen, lend me your ears. If you have tears prepare to shed them now!'*

2014 wordt een belangrijk Europees jaar, dat staat vast. Niet alleen wordt er een nieuw Europees parlement gekozen, ook verandert de samenstelling van de Europese Commissie en krijgen we een nieuwe voorzitter van de Europese Raad. Kortom, genoeg kwesties die voor vuurwerk zouden kunnen zorgen. Maar de vraag is of er veel verandert, de Europese mammoettanker ligt vast op federale koers en degene die het roer direct dan wel indirect om zou kunnen gooien, de Duitse bundeskanzelerin, lijkt vooral in te zetten op een nóg verdergaande politieke integratie. Een somber vooruitzicht voor diegenen die van mening zijn dat de kracht van Europa juist gelegen is in haar verscheidenheid en die pleiten voor behoud van zelfstandige natiestaten.

In eigen land zullen de mensen de mega bezuinigingen van Rutte II daadwerkelijk in hun portemonnee gaan voelen. Alles wordt duurder: een biertje, een sigaartje, ja zelfs kraanwater wordt extra belast. Burgers en bedrijven worden uitgeknepen om de gapende gaten van een falende en veel te omvangrijke overheid te dichten. En het ergste is nog: het helpt geen zier, integendeel. Van de Laffer curve heeft Rutte II blijkbaar nog nooit gehoord. U zult betalen!

De nieuwe paus, de jezuïet Franciscus I, riep gisteren op tot meer 'naastenliefde' en 'menselijkheid'. Hij zei dat iedereen zorgzaam en gul moest zijn voor mensen die in de problemen zitten. Mooie plichtstatelijke woorden, maar wie koopt daar wat voor als je je baan kwijt bent en alles duurder wordt? Overal in Europa is het licht gedimd. Ook in het huidige thuisland van de paus, Italië, waar de (jeugd-)werkloosheid record op record boekt en de vooruitzichten bar slecht zijn.

Als aan burgers wordt gevraagd om meer voor elkaar te zorgen (waar niets mis mee is overigens), waarom zou je hen dan dwingen om (extra) belasting te betalen? Om een bemoeizuchtige ambtenarij in stand te houden? Dat schuurt.

De balans is zoek. Tussen overheid en burger; tussen lidstaat en EU; tussen rijk en arm. De balans is zoek. Dit is simpelweg een feitelijke constatering. In een dergelijke situatie, zeker in het huidige economische klimaat, bestaat het risico dat bestaande tegenstellingen alleen maar verder worden verscherpt. In plaats dat er oplossingen worden gezocht graven partijen zich dieper in hun loopgraven.

De enige manier om uit deze impasse te geraken is, dat men op zoek gaat naar gemeenschappelijke standpunten en vanuit daar aan oplossingen werkt. Dit veronderstelt tegelijkertijd een bereidheid tot samenwerken, de wil om onbevooroordeeld naar elkaars standpunten te luisteren en het vermogen om zich in de ander te verplaatsen. Zoiets heet met een mooi woord 'empathie'. Maar hiervoor is ook vertrouwen nodig. En juist dat vertrouwen, vooral van de burger in de politiek en andersom, ontbreekt nogal de laatste tijd. Verwonderen doet dat allerminst, maar er ligt derhalve een schone taak voor de politiek om dat vertrouwen te herstellen.

En dat begint met het luisteren naar de stem van de burger. Wordt 2014 een voorspoedig jaar? Het antwoord daarop zal afhangen van de wijsheid van onze politieke leiders. Het verleden geeft helaas weinig reden tot optimisme, ook het Romeinse Rijk is uiteindelijk aan haar imperialisme ten onder gegaan...

* Quote uit speech van Marcus Antonius na de moord op Julius Caesar; uit het befaamde stuk van Shakespeare.