Egypte kan wel wat cultuurrelativisme gebruiken

Dat Europa een probleem heeft met de integratie van moslims, mag als een eufemisme worden beschouwd. John Vinocur stelt dat vandaag nog eens vast in zijn column in de International Herald Tribune, waarin hij ook naar de toestand in Nederland verwijst en de opmerking van Frits Bolkestein over 'uiterlijk zichtbare Joden', die het advies kregen naar Israël of de Verenigde Staten te emigreren vanwege het toenemende antisemitisme onder moslimjongeren. Vinocur signaleert een cultuur van 'wegkijken' in Europa voor dit fenomeen. Ik denk dat hij daarin gelijk heeft, althans dat er lang is weggekeken. Maar ik denk ook dat er een kentering gaande is, en dat er meer aandacht voor dat 'wegkijken' is gekomen. Als er nu nog wordt 'weggekeken', dan is het niet langer meer iets dat onbewust plaatsvindt, maar iets dat willens en wetens gebeurt. Dat is natuurlijk nog veel erger, maar ik denk ook dat zo'n bewuste vorm van 'wegkijken' niet valt vol te houden - zeker niet in het licht van het 'nie wieder' waarvoor Europa zegt te staan. Vandaar dat het nuttig is dat Bolkestein een steen in de vijver wierp, hoe fatalistisch zijn advies verder ook was. Laten we aannemen dat dit fatalisme als een provocatie was bedoeld, als een uitnodiging om te worden tegengesproken.

Het is hier gelukkig geen Egypte. In een scherpe column in de Wall Street Journal (hij zit achter een code versleuteld, maar kopieer het adres in Google en open vervolgens het artikel) wijst Bret Stephens erop dat er iets mis met een land moet zijn als de Mossad overal de schuld van krijgt. Want de aanslag op de Koptische kerk in Alexandrië waarbij 21 doden vielen is volgens Egyptische commentatoren natuurlijk weer het werk van Israël. Het is deze conspiratieve geest die Egypte tot zo'n doodziek land maakt. Toen ik een paar jaar geleden Caïro bezocht, viel mij dat ook al op. Werkelijk alles wordt aangegrepen om een groteske vertekening van de werkelijkheid te geven. Krankzinnig is de gewoonte om de oktoberoorlog van 1973 als een grote Egyptische overwinning voor te stellen (zelfs bruggen over de Nijl verwijzen ernaar), hoewel het land na de euforie van de eerste dag binnen een week een daverende nederlaag tegen Israël leed. Door de Mossad van de laatste aanslag de schuld te geven, waarvan het bewind weet dat het onzin is, worden de binnenlandse problemen in Egypte willens en wetens verkeerd geadresseerd.

Het is een zieke gewoonte, waar alleen verbetering in is te brengen als er in Egypte ruimte voor zelfkritiek ontstaat en de eigen cultuur niet tot in het absurde wordt verheerlijkt. Hier mogen dan piramides zijn gebouwd, maar dat was toch echt enkele duizenden jaren geleden en ruim voordat de islam kwam. Je kunt het ook zo zien: Egyptenaren kunnen wel wat cultuurrelativering gebruiken. Maar of ze daarvoor bij onze islamcritici, die elk cultuurrelativisme afwijzen en 'de linkse kerk' van elk westers manco de schuld geven, in de leer moeten, is de vraag. Persoonlijk zou ik een George W. Bush Stichting in Alexandrië (drie eeuwen vóór Christus in het Grieks-Egyptische Rijk onder koning Ptolomeus II een cultuurcentrum met een grote bibliotheek) wel een goed idee vinden, of de oprichting van een plaatselijke afdeling van D66. Om heel naïef het 'wegkijken' tegen te gaan en de democratie in de Arabische wereld te bevorderen.