Egypte gaat los: Mubarak probeert demonstraties met geweld de kop in te drukken

Nadat Tunesiërs hun dictator hebben afgezet hopen honderdduizenden Egyptenaren hetzelfde te doen in eigen land. Leden van de oppositie organiseerden gisteren grootschalige demonstraties waarbij men president Hosni Mubarak opriep op te stappen, zodat het land democratischer kan worden.

Mubarak kon op verschillende manieren reageren op de demonstraties:

1. Hij kon ze negeren. Net doen alsof je neus bloedt kan bijzonder effectief zijn, zeker als het verzet tegen je regime niet op de steun kan rekenen van de meerderheid van de bevolking. Helaas geldt voor Mubarak dat Egyptenaren hem spuugzat zijn. Hij wordt door iedereen gehaat: liberalen, Islamisten, en iedere andere politieke stroming die je kunt bedenken zijn hem liever kwijt dan rijk. Als hij zich zou opsluiten en de demonstraties zou negeren kon hij er vergif op innemen dat de protesten alleen maar zouden intensiveren en dat hij uiteindelijk met pek en veren het land uitgejaagd zou worden. En laat dat nu net de nachtmerrie zijn van iedere dictator.

2. Mubarak had er ook voor kunnen opteren concessies te doen. Hij had de demonstranten kunnen beloven democratische hervormingen in te zullen voeren en zijn eigen macht in te perken. Het nadeel van deze aanpak is dat de meest radicale tegenstanders bloed ruiken en hun verzet intensiferen, in de hoop het regime permanent af te zetten. Aan de andere kant is deze strategie juist bijzonder effectief als een groot deel van de demonstranten eigenlijk liever geen revolutie heeft en gewoon wat meer vrijheid wil.

3. De president kon ook hard optreden en de demonstranten met geweld eronder proberen te krijgen. Dit kon hij alleen effectief doen als een significant deel van de bevolking hem nog altijd steunt én - het allerbelangrijkste - hij op de steun kan rekenen van het leger en de politie. We hebben in het verleden regelmatig gezien dat het leger en de politiemacht zich uiteindelijk tegen de machthebber keren en weigeren zijn bevelen uit te voeren. Dit betekent iedere keer weer het einde van het regime. Als je positie op macht en angst berust moet je de veiligheidstroepen aan je kant hebben. Heb je dat niet dan kun je beter maar direct een visum aanvragen voor een bevriend land.

Daarnaast is het gevaar van de laatste strategie dat er een paar demonstranten om het leven komen en dat die direct worden uitgeroepen tot 'martelaren van de revolutie', waarna de demonstraties en de steun ervoor alleen maar toenemen. Ook in deze situatie heb je als dictator een groot probleem: als het hele volk zich tegen je keert ben je verloren.

Mubarak heeft nu voor de derde optie gekozen. Vannacht maakte de politie al met harde hand een eind aan de vele demonstraties en vandaag heeft de Egyptische regering een demonstratieverbod uitgevaardigd. Alle provocerende uitingen, samenscholingen en demonstraties zijn verboden. Wie er toch aan meedoet, wordt - ongetwijfeld met geweld - gearresteerd (daarna ongetwijfeld gemarteld) en vervolgd.

De president neemt hiermee een ongelooflijk groot risico. De Volkskrant bericht al dat het allerminst duidelijk is wat het leger zal doen. Als de gemiddelde soldaat ineens zijn broer, zus en vrienden ziet demonstreren en ze moet arresteren kan het zomaar zijn dat hij zich omdraait en zich tegen zijn bevelhebber keert. Gebeurt dat dan kunnen we Mubarak alleen maar een prettig leven in het buitenland toewensen en hopen dat democratische groeperingen de macht grijpen in Egypte in plaats van de Moslim Broederschap.