Draghi: crisis is een vraagzijde crisis

Draghi zei dit gistermiddag tijdens de 'monetaire dialoog' van de commissie Economische en Monetaire Zaken in Brussel. Toch is dit maar een deel van het verhaal en ligt de waarheid wat genuanceerder. Want de vraag die hier direct op moet volgen is: en hoe komt het dan dat er zo weinig vraag is naar krediet? Je hoort juist veel MKB-ondernemers klagen dat de banken hun geen cent willen lenen. Heeft het niet te maken met de strengere eisen ten aanzien van kredietverlening door banken omdat ze hun buffers moeten versterken en geen 'onnodige' risico's willen lopen bij 'kleine' kredieten aan het midden en kleinbedrijf? Of heeft het wellicht óók te maken met een gebrek aan vertrouwen in de economische groei door ondernemers en investeerders? En heeft het, bottom line, niet te maken met de monetaire structuur van de eurozone zelf?

De vragen stellen is ze beantwoorden. Want natuurlijk staan de commerciële banken niet te springen om nieuwe kredieten aan te gaan aan de kleinere bedrijven. Veel te bewerkelijk en risicovol, omdat die kredieten op dit moment natuurlijk gebruikt zullen worden om verliesfinanciering mee af te dekken. En met de Asset Quality Reviews en de daarop volgende balansbeoordelingstesten in het verschiet gaan de banken natuurlijk geen enkel onnodig risico nemen, ook al krijgen ze hun funding vrijwel gratis van de ECB (ze kunnen bij de ECB terecht tegen 0.05% rente, red.). Overigens zei Draghi in dit verband, dat hij alleen maar Asset Backed Securities opkoopt als de ECB garanties krijgt in de vorm van mezzanine leningen (dat zijn hybride (achtergestelde) leningen waarbij zowel de rente als de hoofdsom zelf kunnen worden omgezet in aandelen, red.), om zo de risico's van wanbetaling te verminderen. Technisch gesproken wordt er dus nieuw geld voor de banken gecreërd doordat de ECB pakketten ABS van hen opkoopt tegen uitgifte van nieuw geld, maar dit terzijde.

Wel gaf Draghi -weinig verrassend- aan, dat deze periode van geldverruiming nog wel even kon duren, al zei hij er herhaaldelijk bij, dat het niet de taak, noch het mandaat van de ECB is om begrotingstekorten van individuele eurozone lidstaten op te lossen. Daar zijn toch echt ingrijpende hervormingen van de lidstaten zelf voor nodig. Hij hinte daarmee met name op de voortdurende weigering van Frankrijk en Italië om hun economieën te hervormen, al vermeed hij uiteraard zorgvuldig de beestjes bij de naam te noemen. En Draghi heeft hierin ook volledig gelijk.

Maar de monetaire instrumenten van de ECB raken op, sterker, zijn op. De rente kan niet verder omlaag en toestemming voor een massaal opkoop programma van staatsobligaties is onder de Europese rechter (het Europees Hof van Justitie, nadat het Duitse gerechtshof te Karlsruhe eerder in eerste instantie negatief had geoordeeld over die plannen, maar het Salomonsoordeel erover wijselijk had doorgeschoven naar Luxemburg, red.). Kortom, de ECB heeft haar monetaire kruit verschoten en de bal ligt nu in het kamp van de regeringen van Italië en Frankrijk.

Maar die zullen niet hervormen. Zoals vanaf deze plaats al eerder aangegeven zullen deze regeringen gokken op het installeren van de bankenunie, waarbij alle bancaire schulden gezamenlijk worden gedragen en op de uitgifte van gezamenlijk europees staatspapier om de bestaande schulden te herfinancieren en nieuwe aan te gaan. Dat is de taktiek van Rome en Parijs. Er komt een moment dat Berlijn (en Den Haag) zich de vraag zullen moeten stellen of zij hier tot in Sint Juttemis mee door moeten blijven gaan. Het kostenplaatje wordt geschat op tien procent van hun BBP. Per jaar wel te verstaan...