Dood willen vanwege smetvrees of eenzaamheid

Het blijft een heel moeilijk ethisch probleem. Wie bepaalt of jij dood mag als je dat heel graag wil, de wet of jijzelf. En wanneer ben je in staat om daar een goede beslissing over te nemen en hoe bepaal je precies, als arts of als patiënt, dat er niets meer te doen is aan je probleem? 

Wat is hevig lijden? Dat is een vraag die eigenlijk alleen door degene beantwoord kan worden die naar eigen zeggen hevig lijdt en nooit door een ander. Hoe kan een ander dat ook bepalen, indien je zelf absoluut niet verder wil met het leven dat je leidt of lijdt in zo’n geval.

Er wordt een voorbeeld gegeven van iemand met smetvrees. Euthanasie omdat je smetvrees hebt lijkt bizar, maar indien zo’n stoornis je leven compleet ontwricht omdat het bestaat uit continu schoonmaken, schoonmaken en nog eens schoonmaken vanwege een ondraaglijke angst voor vuil, waarbij behandelingen niet blijken te helpen, mag je dan dood? 

Waar halen wij eigenlijk het recht vandaan om zo iemand het recht om te mogen sterven te ontnemen? En wanneer iemand echt niet meer kan leven met een stoornis die zo ingrijpt in het leven, moeten dan artsen die dit erkennen en iemand helpen met de keuze te sterven, veroordeeld worden? 

Lijden bestaat niet alleen uit hevige pijn. Uitzichtloos lijden kan ook bestaan uit onoplosbare psychische problemen die het leven tot een hel maken. En dat kan kennelijk dus ook al zo zijn bij een stoornis als smetvrees. Indien behandelingen  niet helpen en gesprekken uitwijzen dat iemand echt en overtuigd niet verder wil met zijn leven, zijn dat dan genoeg argumenten voor euthanasie? 

Waarom eigenlijk niet? Zou het zelf beschikken over je eigen leven of dood niet een recht moeten zijn van ieder mens? Waar eigenlijk een ander mens niets mee te  maken zou moeten hebben. Het is jouw lichaam en jouw leven. Jij bepaalt of het leven het nog waard is om geleefd te worden en niemand anders. Dat lijkt mij in ieder geval de enige juiste conclusie. En professionele hulp daarbij zou dan geen misdaad moeten zijn.

Maar nooit zonder de uiterste zorgvuldigheid van artsen die de zware taak hebben te bepalen hoe onomkeerbaar die doodswens is. En daar zit nu precies het dilemma. Onbehandelbaar gebleken smetvrees kan duidelijk zijn. Maar hoe zit het met angst voor eenzaamheid? Zoals het voorbeeld van de man die na zijn pensioen niet meer verder wilde omdat hij zijn leven niet zag zitten in de grote eenzaamheid die hij vreesde. 

Met dat laatste voorbeeld heb ik toch wel grote moeite. Ligt hier niet een grote taak voor de maatschappij? Is het niet ontzettend schrijnend dat eenzaamheid moet leiden tot euthanasie en dat dat dus kennelijk ook een onomkeerbaar probleem is voor sommige mensen? Iemand die zijn leven niets meer waard vindt omdat hij niet geheel alleen en verlaten door het leven wil en zijn werk niet kan missen. Dat kun je toch de omgeving en maatschappij aanrekenen dat mensen zo eenzaam zijn dat ze dan niet meer verder willen? Dood willen omdat niemand zich iets van jou aantrekt, je geen vrienden hebt, geen familie die zich om je bekommerd en dat in een maatschappij die daar geen oplossing of uitweg voor biedt.  

Euthanasie, omdat een maatschappij niets doet aan diepe eenzaamheid van mensen die zo erg is dat alleen de dood uitkomst biedt. Eenzaamheid is geen psychische aandoening maar een aanklacht tegen het gebrek aan opmerkzaamheid en wil om je medemens een beetje in de gaten te houden. De grootste aandoening is de ‘ieder voor zich en God (of overheid) voor ons allen’- maatschappij waarin wij leven, waar mensen tien jaar dood in huis kunnen liggen, waar eenzaamheid mensen doet besluiten niet meer verder te willen leven. Daar iets aan doen lijkt mij een beter idee dan het euthanaseren van de eenzamen. En dat begint met participeren geen vies woord te vinden maar het de juiste invulling te geven. Er is niets mis met zorg voor elkaar, maar dit moet wel uit de mensen zelf komen en niet worden opgelegd. De vraag is hoeveel mensen dat vrijwillig daadwerkelijk zullen doen. Kennelijk onvoldoende.  

Of is hier sprake van een onbehandelbare en onomkeerbare psychische aandoening van onze maatschappij?  Jammer dat euthanasie op de maatschappij dan niet mogelijk is.