Deze wetenschapsfraude is minder ernstig
Minder maatschappelijke invloed.
Een wetenschappelijk artikel van hoogleraar sociale psychologie Jens Förster van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en zijn collega Markus Denzler moet worden teruggetrokken vanwege manipulatie met onderzoeksgegevens. Dat heeft het college van bestuur van de UvA besloten op advies van het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI), schrijft NRC Handelsblad vandaag.
In het geanonimiseerde besluit worden de namen van Förster en Denzler niet genoemd. Die weet NRC Handelsblad uit de klacht (in bezit van de krant). De UvA stelde in september 2012 een integriteitscommissie in na een klacht over drie artikelen van Förster (twee van hem alleen uit 2009 en 2011, het derde uit 2012 met Denzler). Volgens de klacht was de kans op zulke fraaie uitkomsten 1 op 508 triljoen. Opvallend was ook dat geen van de 2.284 deelnemers afhaakte, uitzonderlijk bij psychologische experimenten. De klager had bij Förster de ruwe data opgevraagd van de studie uit 2012, maar die kon ze niet overleggen.
Daar gaan we weer. Het is niet de eerste en waarschijnlijk ook niet de laatste keer dat een wetenschapper zich moeilijk bij de werkelijkheid kan neerleggen. En wederom krijgt de psychologie rake klappen. Toch is deze fraude niet zo ernstig als de werkelijkheidsontkenning van bijvoorbeeld Diederik Stapel, of het onverantwoordelijke gefladder van Roos Vonk.
Het verzonnen onderzoek van Förster en Denzler gaat over de invloed van zintuiglijke perceptie op hersenwerking. En daarin ligt de onschadelijkheid. Het is een buitengewoon academisch onderwerp, dat niet bijzonder veel maatschappelijke consequenties heeft, voor zover ik kan overzien. Dat is wel anders bij een onderzoek over het verband tussen vlees eten en hufterig gedrag; als dat onderzoek houdbaar was gebleken, zou het via belangenclubjes zijn weg naar de macht hebben gevonden. Daarnaast is dit soort onderzoek naar zintuiglijke perceptie moeilijker te ideologiseren, wat ook een geluk bij een ongeluk is.
Het onderzoek van Förster en Denzler is dus niet maatschappelijk irrelevant (afgezien van de schending van het publieke vertrouwen in de wetenschap) en niet ideologisch geladen. Dit in tegenstelling tot het werk van de andere dubieuze wetenschappers, het was invloed en ideologie die hun werk zo gevaarlijk maakte. Het is een intellectuele doodzonde om onderzoek te verzinnen, maar de consequenties verschillen per fraudegeval. Wat dat betreft vallen deze nieuwe verzinselen wel mee.
Lees ook