In 2004 vreesde Nederlandse beleidsmakers al voor een grote jaarlijkse instroom van arbeidskrachten vanuit Polen en andere Oost-Europese landen. Zelfs de meest pessimistische voorspellingen waren veel te laag ingeschat. Het beleid van vrij verkeer van personen heeft een veel groter impact gehad dan men voor ogen had. En dit beleid moet kunnen veranderen aldus deskundigen! In 2004 woonden er zo'n 35.000 Polen in Nederland, nu volgens officiële cijfers 185.000 maar heel veel Polen registreren zich niet. Dus volgens de Poolse ambassadeur ligt het cijfer waarschijnlijk rond de 350.000.
Experts zijn verbijsterd dat iedere deskundigen dit compleet niet zagen aankomen. De instroom is veel groter dan iedereen ooit had gedacht.
Brussel sprong in het diepe zonder goed na te denken over de gevolgen. We dachten dat de mobiliteit in Europa lager zou zijn dan in de Verenigde Staten. Vanwege taal- en cultuurverschillen. Maar die wetmatigheden bleken niet overal te kloppen”
Een deel komt ook door de houding van het bedrijfsleven, want iedereen weet dat mensen van Oost-Europa voor een vrij laag lonen komen werken.
„Alle markten worden gereguleerd om sociale normen, zoals het minimumloon, te waarborgen. Vanuit een ondernemersperspectief begrijp ik het helemaal. Ik zou ook denken: doe mij maar een Poolse gastarbeider. Hij is plooibaar en goedkoop.”
Sommige politici zien deze massale migratiestromen juist als enorm positief. Nu krijgen ze eindelijk de Europeaan die ze voor ogen hadden. Iemand die niet geworteld is aan zijn staatsnationalisme. Toch klopt dit sprookje niet altijd.
„Een Spaanse studie laat zien dat studenten die naar Ierland gaan, zich eigenlijk veel meer Spanjaard voelen en een groter begrip voor Ierland ontwikkelen. Er zijn heus wel gelovigen die zich veel meer Europees gaan voelen. Maar het werkt ook omgekeerd.”