Demasqué van het salonfeminisme

Al langer had ik mijn twijfels over het bestaansrecht van een feministische maandblad in Nederland, maar nu is het echt tijd om Opzij op te heffen. Reden: de oorverdovende stilte toen Malala Yousoufzai vorige week de Verenigde Naties toesprak. Vorig jaar was het Pakistaanse meisje door het hoofd geschoten door de Taliban. Het misdrijf dat ze had begaan: ze wilde naar school. Ze overleefde de aanslag wonderwel en riep onlangs op tot onderwijs voor álle kinderen, zowel jongens als meisjes.

Dat visioen moet elke feministe aanspreken – en de geestdrift op de redactie en de website van Opzij tot grote hoogte opstuwen. Het bleef bij één tamelijk lauwe tweet waarin Opzij-hoofdredactrice Margriet van der Linden de woorden van Malala citeerde. ‘De Taliban zijn bang voor de kracht van het onderwijs, ze zijn bang voor de kracht van vrouwen. Daarom willen ze ons vermoorden, daarom blazen ze iedere dag scholen op. Ze zijn bang voor verandering.’

Een quote – meer niet? Malala heeft toch wel iets meer solidariteit verdiend gezien de leeuwenmoed waarvan ze blijk geeft. Je moet het maar durven: de intense vrouwenhaat van de Taliban trotseren.

Had een mooie banner gemaakt – ‘Wij steunen Malala’ – of desnoods een sticker. Helaas. Op de website van Opzij levert de zoekterm ‘Malala’ geen enkele treffer op. Maar eigenlijk is dat ook logisch. In Nederland moet feminisme vooral een hoog feel good-gehalte hebben, lijkt het. Artikelen gaan over de zin en onzin van zelfhulpboeken, uiteraard toegesneden op vrouwen, of over de Belly Dance Pacific for Women Rights, een buikdans-demonstratie op het Museumplein om op te komen voor de rechten van de vrouw. Heel ludiek, maar of het wat uithaalt.

Hoe dan ook: het had ook in de Viva kunnen staan.

Als de messen wél geslepen worden, is dat om ‘alledaags seksisme’ aan de orde te stellen. Momenteel bereidt Opzij hierover een themanummer voor, staat er op de website. Wat het inhoudt, geen idee. Een definitie ontbreekt. Ter illustratie wordt de Hema opgevoerd, ‘die in de folder vindt dat meisjes met taartjes spelen en jongens met knikkers.’

‘Heb jij ook een goed voorbeeld van alledaags/uitzonderlijk/grappig bedoeld/stuitend seksisme in Nederland?’ Je weet nu al waartoe deze oproep zal leiden: veel klachten over speelgoedwinkels die niet gender-neutraal zijn en – gaaap – het dominante vrouwbeeld in de media. Zolang deze kwaden niet uit de weg zijn geruimd, gaat namelijk de gangbare redenering, dwing je vrouwen in rolpatronen.

Dit soort analyses riekt naar sociologie van de koude grond waar Diederik Stapel een patent op had. Hij mag verbannen zijn uit de wetenschap, zijn geest waart nog rond. Want hoe wil je ooit bewijzen dat een huisvrouw haar lot te danken heeft aan het roze speelgoed waarmee ze vroeger speelde? Dat gaat niet. Net zoals het onmogelijk is om de effecten te meten van tijdschriften die echte fotomodellen gebruiken in plaats van gephotshopte.

Dat het ontbreekt aan een degelijke onderbouwing is tot daar aan toe. Daarnaast doen de klaagzangen over schuldig speelgoed en de vuige media nogal gratuite aan als we die afzetten tegen de casus-Malala. Het gebrek aan aandacht duidt niet zomaar op desinteresse, maar is een verloochening van de traditie waaruit Opzij is voortgekomen. Hoe begon ooit het feminisme? Met Aletta Jacobs, die eind negentiende eeuw de gevestigde orde trotseerde door medicijnen te studeren. Inderdaad, onze eigen polder-Malala, hoewel de parallel verder mank gaat. De barbarij van de Taliban is hier nooit in stelling gebracht om Jacobs het studeren onmogelijk te maken. Maar verder hadden de feministische zusters van Malala best een blijk van herkenning mogen geven. Kennelijk zijn enkel nog in staat tot salonfeminisme.

Meer lezen van Sebastien Valkenberg? Ga naar zijn website Ad fontes.