De soevereine wijsheid van Herman Van Rompuy

Geen categorie01 jan 2014, 19:30
Je kunt erover twisten of 2013 of 2014 het jaar van Herman Van Rompuy is. Maar uiteindelijk maakt het weinig uit. De 'president' van Europa (officieel de voorzitter van de Europese Raad) heeft eind december het einde van de crisis afgekondigd en dat moeten we komend jaar gaan merken.
De sympathieke Belg is ervoor weggehoond, ook op de Dagelijkse Standaard. Van Rompuy zou het spoor bijster zijn. Als dat zo was, hoefden de eurocritici zich geen zorgen te maken, dan hadden we de gulden allang weer terug. 'Van Rompuy is knettergek. Crisis voorbij? Meer dan 700.000 werklozen (in Nederland) en over een paar dagen grenzen open voor Roemenen en Bulgaren,' twitterde Geert Wilders onmiddellijk. Voor onze nationale blindganger is iedereen die er iets anders over denkt dan hij knettergek. Maar dat wisten we al.
In werkelijkheid hebben de eurocraten wederom een grote beleidsprestatie verricht, of je het er nu mee eens bent of niet. Eind 2013 is de reeds lang aangekondigde bankenunie geheel volgens plan van start gegaan. Volgens critici die veel meer daadkracht vanuit Brussel bij het aanpakken van de eurocrisis willen zien (zij zitten vooral in de Angelsaksische wereld, dus buiten de eurozone), is het allemaal weer 'too little, too late'. Deze groep negeert de complicaties van het Europese besluitvormingsproces, die geen 'quick fix' toelaat, en het feit dat de bankenunie keurig op de geplande datum van start gaat. Dat is echt hogere Europese besluitkunde, die natuurlijk anders werkt dan in de VS of het VK. Andere critici (op de Dagelijkse Standaard leest u ze dagelijks) zien met die bankenunie juist een verdere afbreuk van de nationale soevereiniteit. Dat kan niet beide waar zijn. Maar Herman Van Rompuy geeft de critici op deze site gelijk. In een prachtig interview met het dagblad Trouw, waarin hij in omzichtige bewoordingen alleen maar ware dingen zegt, legt hij uit dat er maar één optie is: meer eenheid in de eurozone. Niemand kan zeggen dat het feitelijk niet zo aan het gaan is, al is een Europese federatie of superstaat nog ver weg.
Van Rompuy noemt dat zelf een paradox en zegt niet te begrijpen waarom er in Nederland zoveel meer euroscepsis is als in Vlaanderen, waar over Europa juist grote consensus bestaat (zelfs bij het Vlaams nationalistische N-VA). Hij schrijft dat toe aan de sterkere nationale identiteit in Nederland, al voegt hij er fijntjes aan toe dat er nog niet zo lang geleden door een Nederlandse regering (niet de huidige, dus de vorige) een voorstel is gedaan voor een supercommissaris voor de eurozone: 'Gelukkig dat we die niet hebben hé?', aldus Van Rompuy, waarbij hij de Fin Olli Rehn, waar ze vooral in Den Haag bang voor zijn, en onze eigen Jeroen Dijsselbloem blijkbaar lager aanslaat dan Nederlandse politici dat doen. Maar het voorstel gaf volgens hem wel de onvermijdelijke richting aan. En die richting is 'méér Europa', en niet het opbreken van de eurozone dat door Germaanse eurosceptici weleens is bepleit.
Door critici als Nigel Farage is Van Rompuy ('we kennen u niet en we willen u niet') verweten dat hij het charisma heeft van een dweil. Nog afgezien van de vraag of je iemand persoonlijk een gebrek aan charisma kunt verwijten, laat dit precies het verschil tussen beide heren zien. De brulboei Farage, die slechts hoon voor zijn tegenstanders over heeft, en de ingetogen wijsheid van Van Rompuy, die begrijpt dat je in de complexe Europese verhoudingen geen hoge stem moet opzetten. Daarin onderscheidt hij zich ook van de voorzitter van de Europese Commissie, de Portugees José Manuel Barroso, die dat nog weleens wil doen, en daardoor parmantig en schril kilinkt. Van Rompuy is gepokt en gemazeld in de Belgische politiek, en fijnzinnig katholiek. Daar doen ze zulke dingen niet. Hij zegt ook nog tussen neus en lippen door dat het eigenlijk een rustig jaar voor Europa is geweest. Dat klopt: de euro is in 2013 geen moment serieus in gevaar geweest. Maar dat is al zo sinds de zomer van 2012, toen de financiële markten het signaal oppikten van Mario Draghi, dat de Europese Centrale Bank heus alles zou doen wat nodig was om de euro overeind te houden. Zo geschiedde bijna bij toverslag. Voor Van Rompuy geen reden daar al te triomfantelijk over te doen. Hij staat soeverein boven alle partijen, als een 'echte' president, al is hij slechts voorzitter van de Europese Raad en misschien niet eens de eerste onder zijn gelijken.
Het is dus niet zo gek dat Herman Van Rompuy komend jaar in Aken met de Internationale Karel de Grote Prijs wordt onderscheiden vanwege zijn verdiensten voor de Europese eenwording. Hij ontkent niet er trots op te zijn. Critici zullen dat ongetwijfeld duiden als een lintje uit eigen kring, wat het ook is. Aan 'weg-met-ons' doet Van Rompuy niet. Maar precies honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, waarin België het eerste slachtoffer van de Duitse agressie was en de beroemde bibliotheek van Leuven door deze cultuurnatie verwoest zag worden, is dat toch een bijzonder moment. Dat zoveel Hollandse eurocritici, van Limburg tot boven de rivieren, dat niet weten te waarderen, komt ook doordat Nederland dit ongeluk bleef bespaard. De Duitse oorlogsleiders hadden hun aanvalsplannen richting Frankrijk aangepast. Beter niet door Nederland, maar enkel via België naar Parijs, dan was de kans groter dat het Britse Wereldrijk zich buiten de oorlog zou houden. Wat een ernstige misrekening bleek. Misschien dat Hollandse eurocritici zich dat de komende maanden eens tot zich kunnen laten doordringen. Dat komt goed uit, want er zijn dit voorjaar ook nog eens Europese verkiezingen. En die zijn, eigenlijk voor het eerst in de historie van het gezelschap uit Straatsburg, ook nog eens belangrijk. Toegegeven: vooral dankzij opponenten als Wilders, Le Pen en Farage. De Europese boodschap van Herman Van Rompuy zou minder urgentie uitstralen als zij er niet zouden zijn.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten