De kiezer heeft niet altijd gelijk

Volgens velen had ik Geert Wilders een fascist genoemd. Ik geef toe dat het voor de slechte lezers zo kon lijken, maar dat had ik nu juist niet gedaan. Ik heb al vaak gezegd dat Wilders een centrumdemocraat is. Hij is voor mij de opvolger van Hans Janmaat, al ging Janmaat in zijn tijd tegen de stroom in en heeft hij heel wat meer ellende over zich heen gehad dan Wilders. De PVV-voorman is opportunistisch en waait met alle winden mee die sinds de Fortuyn-revolte zijn opgestoken. Een Wilders-kenner als Meindert Fennema vindt hem mede vanwege zijn goede antennes voor het volksgevoel een knap politicus. Ik niet. Je hoeft je neus maar open te zetten om te weten hoe het daar ruikt. Naar mijn mening kan Wilders niet in de schaduw staan van Fortuyn, die eigen ideeën had en die tegen de stroom in voor het voetlicht bracht, óók toen hij niet populair was. Hij was beslist geen fascist (al had hij met dat 'at your service' en 'ik word de nieuwe minister-president!' wel maniertjes die aan een dictator deden denken). Maar ook Wilders is geen fascist. Het fascisme is een politieke stroming uit het interbellum, begonnen in Italië, die dankzij de nazi's een heel kwaadaardig vervolg kreeg. In het huidige vreedzame Europa, een produkt van de naoorlogse samenwerkingsverbanden NAVO en EU, ontbreken daarvoor (vooralnog) de historische voorwaarden.

Wat natuurlijk niet wil zeggen dat er niet ergens een fascistisch beestje kan schuilen. Vandaar mijn vraag: bestaat er zoiets als fascisme met een menselijk gezicht? Daarbij ging het mij niet zozeer om de leiders van de populistische partijen, want die kennen we wel. Ze zijn buitengewoon zichtbaar en hebben dus een menselijk gezicht. Het ging mij om hun aanhang, om de mensen die op ze stemmen of in opiniepeilingen zeggen dat ze weleens voor de PVV kunnen gaan (of elders in Europa het Vlaamse Belang, de FPÖ, de Lega Nord, of het Front National). Lang heb ik gevonden dat je die mensen geen fascist mocht noemen omdat dat een diskwalificatie is. Tot diep in de jaren negentig wisten de 'antifa's' in Nederland op die manier iedereen monddood te maken die weleens iets over de overlast van buitenlanders durfde te zeggen. Zie Hans Janmaat. Maar als de PVV ergens in is geslaagd, misschien zelfs op briljante wijze (als Fennema dát bedoelt, heeft hij gelijk met zijn beoordeling dat Wilders een knap politicus is), dan is het in het onschadelijk maken van dat 'antifascisme'. Dat werkt nu dankzij de PVV als een politieke boemerang. Iedereen die nu nog het woord 'fascisme' in de mond neemt, wordt automatisch als politiek correct weggehoond. Zo'n Rob Riemen en zijn elitaire Nexus Instituut, daar wil je (behalve als je 'onder ons' bent) niet bij horen. Vandaar dat deze intellectueel alleen stond met zijn opmerkingen dat er veel parallellen zijn tussen de PVV en het fascisme. En jazeker: dat vind ik ook.

Dan gaat het voor mij vooral over al die mensen die met Wilders sympathiseren of op zijn eenmanspartij stemmen. Daar zitten niet zulke keurige mensen tussen, maar de overgrote meerderheid is dat natuurlijk wel. Je kunt die brave burgers niet erger beledigen dan ze voor fascist uit te maken. Dan zijn ze vreselijk gekwetst, want zij zijn het niet die geweld gebruiken en rotzooi trappen, maar die k-Marokkanen en vul maar in. De burgers die op Wilders stemmen staan aan de kant van rust en orde, wat al die chaoten en terroristische 'antifa's' die van de linkse kerk en hun laffe bestuurderskliek hun gang mochten gaan juist niet stonden. Mensen die keurig hun auto wassen, hun tuintje aanharken en hun belasting betalen mag je geen fascisten noemen. Dat zijn respectabele hardwerkende medeburgers. Terwijl ze intussen wel PVV stemmen. Al jarenlang. Als we de Fortuynrevolte vanaf 2001 meetellen, duurt dit nu al twaalf jaar. Daarin kan heel veel gebeuren. In twaalf jaar wist Hitler de hele wereld op z'n kop te zetten. Bij ons is er al die tijd gelukkig niks gebeurd (op de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh na), het beste bewijs dat de parallellen niet overdreven moeten worden. Maar de onvrede is er niet minder op geworden. De veenbrand gaat door.

Al die mensen die met Wilders sympathiseren of op hem stemmen zouden zich na al die jaren weleens kunnen afvragen of dat wat heeft opgeleverd. Is Nederland er met Wilders beter op geworden of juist niet? Die vraag wordt nooit gesteld. Is de samenwerking die Wilders met Marine Le Pen van het voorheen openlijk antsemitische FN is aangegaan wel zo'n goed idee? Nou, driekwart van de PVV-stemmers heeft daar geen moeite mee. Kan komen omdat ze niet weten wie Le Pen is. Nederland is Frankrijk niet. Maar toch. Dat de mensen hun geschiedenis niet kennen is ook wel een beetje dom. Het zal best dat al die kiezers gerechtvaardigde onvrede hebben. Zelf ben ik ook geregeld boos. Maar ik heb niet het idee dat op de PVV stemmen helpt, integendeel. Ik ben ook niet van mening dat de kiezer altijd gelijk heeft. Dat idee is van Hans van Mierlo en D'66 (nu D66). Toegegeven: dat stamt uit een veel leukere tijd, de jaren zestig, toen er volop ruimte was voor provocerende ideeën en Nederland geestelijk gezien nog een onschuldig landje uit de jaren vijftig was. Maar als we de kiezer altijd gelijk geven, buigen de politici alleen nog met de stroom mee en krijgen we een soort politiek waarin de vox populi wordt heilig verklaard. Dan ga je terugverlangen naar politiek correcte tijden die nooit meer terugkomen omdat jongere generaties dit geziek en gestook heel normaal vinden. Die vinden dat zoiets 'moet kunnen', in naam van de vrijheid van meningsuiting. Daar zullen straks ook heel veel verongelijkte jonge moslims bij zijn die op basis van diezelfde vrijheid van meningsuiting hun eigen conclusies trekken, zoals dat met de bozige maar in meerderheid nog altijd gematigde 'Pim-sympathisanten' van twaalf jaar geleden ook is gegaan.

In een volwassen democratie moet de kiezer altijd kunnen worden aangesproken op zijn keuze. Zich anoniem verschuilen in de massa zou er niet bij moeten zijn. Op internet zien we bijvoorbeeld heel veel mensen die onder pseudoniem schrijven en de meest verschrikkelijke dingen afscheiden. Als in een riool. Ook in keurig Nederland. En al die mensen die in de jaren dertig op 'sterke mannen' stemden, waren natuurlijk ook geen woestelingen, maar keurige burgers die boos geworden waren. Heel legitiem, zoals dat in het democratische spraakgebruik heet. Vandaar mijn vraag of er ook nog zoiets bestaat als een fascisme met een menselijk gezicht. Het antwoord daarop is duidelijk. Nee, dat is er niet. Het gezicht van het fascisme is anoniem. En het neusgat zit aan de onderkant. Wat precies het probleem is.