De grootste egoïst of de grootste bedelaar?

Hoe SBS6 altruisme boven egoïsme verkoos.

Op 16 december 2010 liep ik vol vertrouwen het kantoor binnen van SBS Broadcasting in Amsterdam. Ik had namelijk samen met een goede vriend een afspraak om een nieuw programma-idee te presenteren. Ons plan was controversieel en zou dit land op stelten zetten, tenminste dat was onze overtuiging. We hadden alle reden om optimistisch te zijn, John de Mol had net de omroep overgenomen en er zou een frisse wind waaien door SBS 6 werd ons verteld.

Ons programma heette ''De grootste egoïst''. Het idee was dat kandidaten met een eigen geldbedrag aan de uitzending zouden meedoen. In de eerste ronde konden ze kiezen voor een behoudende of een meer risicovolle tactiek om zich langs verschillende vragen te werken in de hoop hun initiele bedrag te verhogen. Men kreeg de keuze tussen 3, 6 of 9 tegels, elke tegel die werd omgedraaid had drie mogelijke uitkomsten. Of de kandidaat verloor 5% van de inleg of er werd 5% toegevoegd, de laatste optie was het beantwoorden van een persoonlijke vraag. 

In de tweede ronde werd de kandidaat aan het publiek voorgesteld door middel van een sympatiek filmpje waarin vrienden en familieleden aan het woord kwamen. En dan werd het tijd voor de grote finale: De kandidaat zou zijn verdiende bedrag kunnen verdrievoudigen als hij het publiek kon overtuigen van zijn kwaliteiten en voornemens. Tegenover de kandidaat zouden we een goed doel plaatsen, WNF, Greenpeace, Unicef etc...

Als het goede doel zou winnen zou de kandidaat zijn bedrag na ronde 2 overhouden en krijgt het goede doel de verdrievoudiging mee. 

Eenmaal aan tafel bij SBS kregen wij niet eens de kans om ons verhaal af te maken want toen het woord goede doelen viel was het snel over. ''Wij werken innig samen met de cliniclowns'' kregen wij te horen van de dame aan de andere kant van de tafel. ''Goede doelen zijn heilig en niemand zit te wachten op een confrontatie tussen egoïstische ondernemers en zieke kinderen in Afrika'', hoorde ik haar denken, de droom was ten einde. 

Sinds een aantal weken zendt SBS6 een programma uit getiteld ''geld maakt gelukkig''.

Hoewel de titel veelbelovend is kan niet hetzelfde worden gezegd voor de inhoud en de achterliggende filosofie van het programma. 

Het programma uit de koker van John de Mol komt neer op drie zielige mensen die bedelen bij de 100 toeschouwers om een bepaald aandeel van de te verdelen 10 000 Euro binnen te slepen. Er is zelfs een jury die kandidaten kritisch bevraagt en tips geeft over welke overheidsfondsen ze kunnen aanwenden. Drie persoonlijke tragedies worden voor het oog van de natie breed uitgemeten in een wedstrijd van zieligheid.  

De slogan van het programma luidt: ''wie heeft de sympathie van het publiek, wie heeft het geld het meest nodig''? Dit allemaal geheel in lijn met de marxistische notie dat de middelen van de maatschappij dienen te worden verdeeld op basis van noodzaak. Geheel in tegenstelling tot een kapitalistische visie waar prestaties de verdeling van goederen bepalen. 

Eén van de doelen van mijn programma was om een maatschappelijke discussie op gang te krijgen ''over het eeuwenoude conflict tussen het individu en het collectief''. Ik wist dat alleen een programma met in de titel het woord egoïst de denkers in het land zou verleiden tot een analyse. 

Het nieuwe programma van SBS wordt daarentegen door bijna niemand als controversieel ervaren, en dat is een teken aan de wand. Er was wel één criticus, van een links medium. Thijs Lijsters beklaagt zich over het programma omdat het armoede exploiteert en de- politiseert, want armoede is een politiek probleem. Het is de quiz vorm die zo storend is en vooral het feit dat de arme mensen hun best moeten doen sympathiek te worden gevonden. Volgens Lijsters hebben alle arme mensen recht op steun ook de klootzakken onder hen. 

Het argument is dus dat dit programma de morele basis van de verzorgingsstaat ondermijnt. Door armoede te commercialiseren zullen mensen zich minder snel naar de politiek wenden om armoede te bestrijden. 

Dit argument zou juist zijn als dit programma als doel had om arme mensen onafhankelijk te maken, als het programma zou gaan om het opzetten van een bedrijf of het verhogen van de productie. Dit programma onderschrijft juist de kern van de verzorgingsstaat, geld vangen op basis van je behoefte. Het klopt dat armoede een politiek probleem is, armoede wordt in stand gehouden door de verdedigers van de verzorgingsstaat. 

Net zoals modebladen die dikke vrouwen uitroepen tot schoonheden zeggen het goed voor te hebben met deze vrouwen terwijl ze niets doen aan obesitas, behalve dan obesitas aantrekkelijker te maken met deze dikke ''modellen'' Afgezien van dit ene ''kritiekstuk'' geen commentaren in de krant over de wanstaltigheid van zo een programma, geen kritische noot over hoe overheidsteun als vanzelfsprekend wordt gezien door de jury. De droevige waarheid is dat in het televisielandschap van Nederland dit de norm is geworden. Bespeel de emotie, leg een vergrootglas op leed en koop het collectieve schuldgevoel af met een geldbedrag, de moderne aflaatbrief.  

Het is een trieste notie dat een geniale televisiemaker en ondernemer als John de Mol aan de wieg staat van deze verheerlijking van de armoede. Maatschappelijk verval zet rap in als de grote producenten van ideeen en goederen in staking gaan. Dit kan een letterlijke staking zijn maar het kan ook de vorm van overgave aannemen. Als Nederland dit soort titanen in hun industrie verliest aan de politieke correctheid en linkse idealen weten we dat het niet lang kan duren voor het Hollands licht echt gedoofd is.