Cultuurrelativisme is vooral erg relatief
Voortdurend lees ik op DDS dat het Westen door cultuurrelativisme wordt bedreigd. Hoe vaker ik het lees, hoe meer het me bevreemdt. Het doet me denken aan al die mensen die op internet meningen spuien over van alles en nog wat (vooral over zaken die door de MSM 'taboe' zouden zijn verklaard), en dan in volle ernst beweren dat de vrijheid van meningsuiting wordt bedreigd. Blijkbaar telt hun eigen meningenactiviteit niet mee, inderdaad een indrukwekkend staaltje zelfrelativering en zelfontkenning. Vanwege al deze verwarring heb ik op Wikepedia (moderne eigentijdse bron, gebaseerd op het democratische en alle grenzen doorbrekende principe van wisdom of crowds) opgezocht wat er eigenlijk onder wordt verstaan. En dan blijkt het allemaal zeer relatief te zijn. Je kunt er letterlijk en figuurlijk alle kanten mee op.
In het stuk 'Het Avondland gaat nog lang niet ten onder' van Willem-Jan Hilderink las ik dat cultuurrelativisme vooral een uiting zou zijn van decadentie en vermoeidheid, een idee dat aan de ondergangsprofeet Oswald Spengler is ontleend. Het Westen zou ten onder kunnen gaan aan een overmaat van begrip voor andere culturen. Ook zouden er aan de Islamitische en de Chinese cultuur 'privileges' worden verleend, wat weer ten koste gaat van het vermogen om voor de eigen cultuur op te komen. Je leest ook wel dat er op westerse en met name linkse universiteiten een cultuur zou zijn ontstaan om het Westen van elk wereldprobleem de schuld te geven. Andere culturen zouden gelijkwaardig zijn aan de westerse, die imperialistisch is en geen respect heeft voor niet-westerse culturen. Het is juist dat dit een tijdje in de mode is geweest, vooral onder cultureel-antropologen en andere sociale wetenschappers, tijdens de hoogtijdagen van het neo-marxisme en het 'postmodernisme', maar volgens mij zijn dit hoogstens denkoefeningen voor (misleide) intellectuelen en zijn er nog maar weinig mensen die dit serieus nemen. De meeste mensen hebben geen idee wat ermee wordt bedoeld en halen hun schouders erover op. Tegelijk is de neiging om het Westen of Amerika overal de schuld van te geven het toppunt van westers etnocentrisme (het tegendeel van elk cultuurrelativisme).
Tegenwoordig wordt het begrip cultuurrelativisme, dat een ernstig virus zou zijn, vooral gebruikt door islamcritici die vinden dat het Westen te weinig islamkritisch is. Voor 9/11 was dat een beetje waar. De dreigingen die vanuit de moslimwereld op ons afkwamen, werden niet waargenomen. Dat was niet omdat wij 'cultuurrelativisten' waren, maar omdat we de moderne westerse cultuur zo vanzelfsprekend vonden dat we ons niet konden voorstellen dat die rare baardmannen een serieuze bedreiging konden zijn. Pas na 9/11 veranderde dat. Ik heb niet het idee dat 'het begrip' voor de islam sindsdien is toegenomen, ook niet onder de multiculti's die tegenwoordig ernstig in de verdediging zijn. En de doorsnee Amerikaan (wij westerlingen zijn 'allen Amerikanen') stond nu niet bekend voor zijn begrip voor andere culturen. Integendeel, de moderne westerling wordt nu juist verweten dat hij zich overal ter wereld gedraagt alsof hij thuis is. En als hij merkt dat dit niet zo is, vindt hij zulke gebieden maar achterlijk (wat meestal ook zo is). Is dat cultuurrelativisme? Ik dacht het niet.
Tegelijk moeten wij, om over de hele wereld zaken te kunnen doen en rond te reizen, wel een minimum aan kennis over andere culturen opdoen, en dat doen we ook braaf. Niks mis mee, een beetje cultuurrelativisme is gezond en blikverruimend, en we stellen ons er ook open voor omdat we er rotsvast van overtuigd zijn dat onze 'openheid' superieur is. Hetgeen in grote lijnen juist is. Alle theedrinkers zijnj helemaal niet zo begaan met de islam of al die andere culturen, maar vooral met theedrinken. Daarbij zijn de meeste mensen, anders dan de islamcritici, die juist willen laten zien hoe bijzonder hun beroepskennis is en hoe oplettend en bij de tijd ze zijn (in tegenstelling tot al die andere slaapkoppen en naïvelingen) helemaal niet geobsedeerd door de islam, wat ik een teken van gezond verstand (the wisdom of crowds) vind. Rot op joh met je islam, ga wat nuttigs doen, dat is de overheersende houding. Dat geldt zowel voor de jihadisten als voor degenen die steeds voor de gevaren en de achterlijkheid van de islam waarschuwen. Dat weten we nou wel. Wij westerlingen blijven vooral westers, dat wil zeggen: individualistisch, vooral gericht op onze eigen zaken en redelijk onverschillig tegenover alles wat anders is. Pas als er overlast ontstaat, bijvoorbeeld door vervelende jihadisten, verliezen we ons geduld en komen we in actie. Dat is heel verstandig. Dat cultuurrelativisme vraagt vooral erg veel relativering, want wie dit verschijnsel al te serieus neemt, neemt zichzelf bij de neus. En dat moet je nooit doen, niet in het Westen, en ook niet daarbuiten.
