'Commissie Stiekem' moet stiekem blijven

Meer openbaarheid kan geen oplossing zijn voor een politiek conflict.

PvdA-leider Diederik Samsom wil dat onder bepaalde omstandigheden de zaken die in de 'Commissie Stiekem' zijn besproken openbaar kunnen worden gemaakt. Dat zei hij vrijdagavond bij Pauw & Witteman.

De Tweede Kamercommissie voor de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten is volgens Samsom "te geheim." Niets dat in de commissie wordt besproken mag immers naar buiten komen.

Het lijkt vooral een poging van Samsom om te voorkomen dat een minister die de Kamer via de 'Commissie Stiekem' heeft geïnformeerd alsnog het verwijt krijgt de Kamer niet op de hoogte te hebben gesteld. Dat lijkt namelijk het geval te zijn geweest met minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA). Die kreeg vorige week een motie van wantrouwen tegen zich ingediend, omdat hij de Kamer niet voldoende zou hebben geïnformeerd over de afluisterpraktijken van de Nederlandse geheime diensten. Volgens Samsom en VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra, die de commissie, als leider van de grootste partij in de Tweede Kamer, voorzit, was dat een "politiek oordeel" waartegen Plasterk zich niet kon verdedigen. Daarmee wekten zij de suggestie dat Plasterk de Kamer wel degelijk had geïnformeerd, zij het via de 'Commissie Stiekem'.

Als dat het geval is, en Plasterk de Kamer via de inlichtingencommissie op de hoogte had gesteld van het onderscheppen van Nederlandse telefoongegevens, was het bijzonder hypocriet van D66-leider Alexander Pechtold, die lid is van de commissie, om een motie van wantrouwen tegen Plasterk in te dienen, zogenaamd omdat hij de Kamer niet zou hebben geïnformeerd.

Het probleem zit 'm dan ook bij Pechtold, of in zijn algemeenheid: fractievoorzitters die doen alsof in de 'Commissie Stiekem' niets is besproken. Als Plasterk zijn werk wel degelijk goed had gedaan (en dat is speculeren, want we weten niet wat in de commissie is besproken), loog Pechtold toen hij zei: "De minister besloot bewust om informatie niet te delen met de Kamer." Geen wonder dat Samsom zo kwaad op hem was!

De oplossing is echter niet de commissie transparanter te maken. Dan ontstaat het risico dat de veiligheidsdiensten minder informatie delen met de Kamer, omdat ze bang zijn dat gevoelige informatie vervolgens naar buiten komt. De meeste fractievoorzitters hebben ook helemaal geen behoefte aan meer openbaarheid, want zij nemen hun verantwoordelijkheid. Behalve dus mogelijk Alexander Pechtold die, zo lijkt het, ervoor koos politiek gewin te slaan uit het gestuntel van een minister die, wanneer het ertoe deed, zijn verantwoordelijkheid wel nam door te zwijgen over wat er achter gesloten deuren was besproken.