Bijleveld zit klem! Amerikanen waarschuwden voor burgerdoden bombardement Hawija - Nederland: 'Als het op papier maar nul is'

Minister van Defensie Ank Bijleveld zit door het Hawija-bombardement in een behoorlijk benarde positie. Na keer op keer te hebben gedraaid zodra ze werd weersproken, en slechts minimaal te hebben meebewogen zodra er nieuwe feiten boven water kwamen, lijkt ze inmiddels klem te zijn gezet. De Amerikanen zijn glashelder: 'we hadden onze bedenkingen en hebben deze geuit. Nederland wist heel goed wat de risico's waren en zette toch door'.

Bijleveld erfde dit probleem van toenmalig minister Hennis-Plasschaert in 2017 (twee jaar na het bombardement). Die wist heel goed hoe de vork in de steel zat, maar hield al die tijd haar mond. Pas in 2018 gaf Bijleveld aan dat er mogelijk burgerdoden waren gevallen bij het bombardement. Maar er was geen verder onderzoek nodig volgens het Openbaar Ministerie en het Amerikaanse Pentagon.

Vervolgens ontstonden er hevige debatten, want het begon er steeds meer op te lijken dat men wel degelijk afwist van de risico's en het werkelijke aantal doden bij die aanval, maar dat men hier liever over zweeg.

Eerst was het daadwerkelijke aantal slachtoffers onbekend en dat zou het altijd blijven. Toen leek het, bij navraag aan de Amerikanen (CENTCOM), om 70 doden te gaan. Maar Bijleveld trok die bron, een CENTCOM-woordvoerder, in twijfel. De Amerikanen lieten toen een piek van 50-100 doden zien in de periode van dat bombardement, waardoor ook andere gezaghebbende CENTCOM-officieren het verhaal van de woordvoerder bevestigden (Maar ineens verdween die informatie en herinnerde niemand bij CENTCOM iets. Later werd toegegeven dat dit onder druk van NAVO-partners werd gedaan.).

Bijleveld (en Rutte) hielden toen in ieder geval vol dat het niet (perse) over Hawija ging. De Amerikanen lieten zien dat er rond die tijd verder praktisch geen bombardementen, laat staan in die regio, plaatsvonden. Het moest dus wel om Hawija gaan. De Amerikanen waren het volgens mij namelijk een beetje zat dat zij moesten meewerken aan het verhullen van zulke informatie, maar wel telkens shit over zich heen kregen als zij weer een fout maakten.

'Nou, goed dan, het was wél Hawija! Maar alles verliep exact volgens de procedure, dus het is gewoon een incident', gaf Bijleveld schoorvoetend toe. En ook hier vertelde ze niet het hele verhaal. Want aan die procedure is dus gewoon gesleuteld.

Door het Collateral Damage Estimation (CDE) model wordt de kans op (het aantal) burgerdoden bij een bombardement berekend. Daarbij wordt uitgegaan van scenario's zoals aanvallen overdag of 's nachts en in een centrum of een buitengebied. Volgens de Amerikanen waarschuwden zij de Nederlanders dus, omdat het model een flink risico aangaf. De Nederlanders vroegen om het model zo aan te passen dat het aantal burgerdoden 'op papier nul is'. Want in het model maakt overdag/'s nachts bijvoorbeeld wel uit, maar in de realiteit niet: een bom op een bommenfabriek in een woonwijk gaat nu eenmaal burgerdoden opleveren. Of ze overdag nou op straat lopen of 's nachts binnen liggen te slapen, je gaat nooit nul doden krijgen. Zo simpel is het en dat weet Bijleveld. Maar die heeft zichzelf helemaal vastgezet door keer op keer te liegen en te draaien, voor iets wat haar voorganger eigenlijk heeft gedaan.