Van je vrienden moet je het hebben. Onder de kop 'Verstandige visie' krijgt het kabinet-Rutte vandaag in een redactioneel commentaar in de Volkskrant van redacteur Xander van Uffelen een pluim. De filosofie achter het nieuwe zorgakkoord wordt geprezen. Niet de overheid, maar de patiënt is voortaan als eerste verantwoordelijk voor het regelen en betalen van langjarige zorg. Alleen als iemand nauwelijks geld heeft, geen steun kan krijgen in de naaste omgeving en bovendien veel zorg nodig heeft, zal de overheid te hulp schieten. Wel staat erbij dat de uitvoering van de plannen nog veel valkuilen kent.
Dat mag je wel zeggen, want de zorgplannen zijn allesbehalve doordacht en het zorgakkoord komt er in feite op neer dat u als hulpzoekende het voortaan zelf maar uitzoekt. Gelukkig wel in eigen omgeving. Om het voor de burger nog overzichtelijker te maken, komt de overheid bij u thuis op bezoek en krijgt u een keukentafelgesprek met een gemeente-ambtenaar aan wie u uw zorgen kunt voorleggen. Die vraagt dan eerst of u uw hulpvraag al aan familie, vrienden, buren of bekenden heeft gesteld. Pas als die allemaal niet thuis hebben gegeven, mag u terug voor een nummertje bij het loket.
De overheid, aan wie u jaarlijks uw stijgende zorgpremies betaalt en die steeds meer miljarden in de zorg pompt zonder dat de zorg haar financiën op orde krijgt, speelt dus de bal terug en gaat zelf bepalen of u wel of niet voor zorg in aanmerking komt. Dit alles onder het mom van zelfredzaamheid, waartoe je nu juist niet in staat bent als je hulp nodig hebt. En als die hulp wordt toegewezen, mag jij (of je familie) die zelf betalen, tot je bankrekening is opgedroogd. Inderdaad een hele ommezwaai, een revolutie welhaast, en een einde aan de verzorgingsstaat zoals we die kennen. Al blijft de verzorgingsstaat als meester Albedil bestaan. Erger, dit zet de poort open voor een overheid die tot achter de voordeur komt meekijken of jij wel voor zorg(vergoeding) in aanmerking komt en die familieleden, vrienden, buren en bekenden kan oproepen om wat meer de zorghanden uit de mouwen te steken. Omdat de gemeenten bij de uitvoering een sterke vinger in de pap krijgen, is de kans ook nog levensgroot dat de al of niet geleverde zorg per gemeente kan verschillen. Zieken en bejaarden mogen dan budgettair meeconcurreren met onderwijsvoorzieningen, kinderdagverblijven en meer (of juist minder) blauw op straat. Een totalitaire nachtmerrie doemt op.
Zo erg zal het misschien niet worden. Als de consequenties van de nieuwe 'zorgfilosofie', die in de praktijk juist tot nog meer overheidsbemoeienis gaat leiden, eenmaal duidelijk zijn, zullen de plannen wel weer deels teruggedraaid worden. Maar dan is het kwaad al geschied: totale onzekerheid over waar het met de zorg en de sociale zekerheid naartoe zal gaan. De verpleegzorg is nu al een gekmakend labyrint van langs elkaar heen werkende en permanent in verandering zijnde bureaucratieën, en de hulpbehoevende is kansloos als hij zijn zorg voortaan eerst zelf moet gaan regelen. Dan zakt het laatste restje levenskracht je meteen in de schoenen. De Haagse politiek die zelf een bestuurschaos aan het organiseren is, maakt het zichzelf wel heel erg makkelijk door nu een voorschot te nemen op mantelzorg van familie, vrienden, buren en bekenden, netwerken die mede door de verzorgingsstaat eerst stelselmatig zijn verzwakt. Dat de overheid daarbij ook nog een greep in het eigen vermogen van burgers denkt te kunnen doen in ruil voor hulp waar je zelf geen keuzemogelijkheden bij hebt en die uiteindelijk 'met velen' moet worden gedeeld, zet de wereld op z'n kop. Het zou kunnen dat een beroep op eigen sociale netwerken in de toekomst steeds meer geboden is, en dat iedereen er goed aan doet daar alvast op te anticiperen door nu al een stuk aardiger te gaan doen tegen familie, vrienden, buren en bekenden. Maar het is het toppunt van niemand ontziende bemoeizucht als de overheid daartoe door een beleidsommezwaai een 'helpende hand' denkt te kunnen bieden. Dit is Big Nanny doesn't care anymore. Voor uw eigen bestwil en dat van ons allemaal.
We moeten hopen dat er in de Eerste Kamer nog een paar verstandige koppen zitten om hier vragen bij stellen. Want dit kan echt niet. Dit komt neer op de ontmanteling van de verzorgingsstaat op nog meer kosten van de burger. En zoiets heet dan zorgakkoord. Veelzeggend is dat de enige partij die daar geen handtekening onder heeft gezet (
de vakbond Abvakabo), het zorgakkoord heeft afgewezen omdat er banenverlies bij dreigt. Dat heeft niets met inzet voor deugdelijke zorg te maken, maar alles met bureaupolitiek eigenbelang. Het is de vraag of het bij al die zorgpartijen die dit ondoordachte akkoord wel ondertekend hebben wezenlijk anders ligt. Ik wens ze veel geestelijke bijstand toe.