Asociaal Nederland
Een lekker linkse column over inkomens- en vermogensongelijkheid waar je socialist van zou worden. Bijna.
Ik moet altijd erg hard lachen om Nederlanders die de VS als voorbeeld nemen van hoe economie en welvaartsverdeling eruit zouden moeten zien. Toegegeven, het is alweer een tijdje geleden dat ik er woonde, maar man man man, wat een Derde Wereldland. Terwijl 96% van de Nederlanders al ADSL had, belde een groot van de Amerikanen trouw in bij AOL voor hun internetverbinding. Op straat liepen mensen met veel te grote telefoons rond, het tv-nieuws berichtte bijna wekelijks over instortende mijnen en bruggen en als je het snelwegnet gebruikte, kon je elke zes maanden je schokbrekers vervangen.
En ik woonde niet in Kentucky, Alabama, Arizona of een andere inteeltstaat vol moddervette rednecks met slechte gebitten. Nee, ik woonde in Westkustmetropool Los Angeles, in één van de meest vooruitstrevende staten van de VS. Maar de bijna absolute onwil van de Amerikanen belasting te betalen, zorgde er ook in California voor dat de structurele tegenstellingen tussen arm en rijk, blank en gekleurd, jong en oud, ziek en gezond mij steeds meer deden denken aan die in Peru, een echt ontwikkelingsland waar ik aan het begin van deze eeuw een paar jaar had doorgebracht.
Verdwijnende middenklasse
Dat asociale van de Amerikanen heb ik nooit begrepen, dat totale gebrek aan solidariteit, die mentaliteit van ieder voor zich en God voor ons allen, dat onwrikbare geloof in een droom die al lang niet meer bestaat (als hij dat al ooit had gedaan). Het heeft ertoe geleid dat de inkomensverhoudingen er zijn zoals wij ze nu kennen: een handjevol superrijken die naast de economische ook de politieke macht bezitten, een verdwijnende middenklasse aan wie de economische groei van de afgelopen decennia praktisch volledig voorbij is gegaan en een groeiend legioen working poor waarbinnen zelfs twee inkomens niet genoeg zijn om families te huisvesten, kleden en voeden.
Toestanden die wij in Nederland met ons doorgeslagen nivelleringsbeleid gelukkig niet kennen, toch? Wrong, blijkt uit een net gepubliceerd rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Het blijkt dat de Nederlandse welvaartsverhoudingen bijna net zo zijn doorgeslagen als de Amerikaanse en wij qua vermogensongelijkheid een van de koplopers zijn in Europa. De drie (3!) rijkste Nederlanders bezitten evenveel als de onderste helft van onze samenleving, een huiveringwekkende statistiek. Verder zijn het de bekende Amerikaanse toestanden: de 1%-ers bezitten dik een kwart van het totale vermogen en de armste 60% slechts 1% hiervan.
Er wordt blijkbaar toch niet zoveel genivelleerd als wij allemaal denken door de Volksrepubliek Binnenhof. De oorzaken: de veel snellere groei van managementinkomens dan van de lonen op de werkvloer en het hogere rendement op kapitaal dan op arbeid, gekoppeld aan een lagere belastingdruk op dat kapitaal. In het dagblad Trouw lees ik: In 1990 verdiende een bestuurder uit de top-100 van Nederlandse bedrijven in iets minder dan twee weken hetzelfde als een minimumloner in een jaar. In 2011 had hij daar maar een week voor nodig, voor de crisis in 2007 was dat zelfs even drie dagen. Inderdaad: Amerikaanse, haast Peruaanse, toestanden.
Beschaafde samenleving
De armen worden armer en de rijker worden rijker, ik hoor dit al mijn hele leven, maar zoals zoveel clichés blijkt het nog waar te zijn ook. Desondanks is het voor velen op rechts nog niet ongelijk genoeg. Zoals bij het komische duo Bontes en Van Klaveren, twee ex-PVVers die hun voormalige partij te links vinden en dus pleiten voor invoering van een - letterlijk - asociale vlaktaks. Sorry, maar een progressief belastingstelsel is nu eenmaal een voorwaarde voor een beschaafde samenleving. Geloof mij, in landen met zon nivellerend systeem is het een stuk beter leven.
Met een vergrijzende bevolking is het een illusie te hopen dat de overheidsuitgaven de komende decennia echt naar beneden gaan, dus met alleen bezuinigingen komen we er niet. Er zal een verschuiving moeten komen van belasting op arbeid naar belasting op kapitaal. Niemand heeft een miljard, 2 miljard, 10 miljard nodig en iedereen heeft recht op een loon waarvan hij zijn familie kan voeden. Sowieso groeien vermogens veel sneller dan de lonen (Pikettys r > g).
Dus wilt u niet dat straks zoals in California in de supermarkt 70-jarigen uw boodschappen staan in te pakken, stem dan niet te rechts. Ik weet dat de VVD er goed in is - zoals de Republikeinen in de VS - u tegen uw economische belang te laten stemmen, maar trap er niet in. De liberalen zijn er voor de topinkomens en de grote ondernemers, als twee kabinetten Rutte ons iets hebben geleerd, is het dat de belangen van de middenklasse daar zonder blikken of blozen aan worden opgeofferd. Ook in ons land doen de superrijken er goed aan de jaartallen 1789, 1871 en 1917 niet te vergeten. De guillotine is zo uit het vet gehaald.
