(Geschreven op basis van de technische en wetenschappelijke mogelijkheden van 2013 en ingestuurd voor de Robert Dijkgraaf essayprijs 2013)
Door Homme Heida
Bij de officiële ontvangst van zijn Personal System (PS) werd Uno Timber door de rector van de Hogeschool gefeliciteerd en niet alleen met zijn achttiende verjaardag. Volwassenheid bereik je door innerlijke reflectie en daarvoor heb je een PS nodig. Een nieuw online medium, waarop iedereen is aangesloten.
Alle data van kleuter tot en met je leven als beginnend student zijn er in verwerkt. De gegevens van vijf overheidsinstellingen en uiteraard je individuele genetische code zijn er in opgenomen, met als belangrijke aanvulling het medisch dossier. Maar ook je aankoopgedrag, sportieve prestaties, sterke en zwakke kanten, alles over het ouderlijk huis, de karakters van de mensen die een rolmodel voor je hebben gespeeld en niet te vergeten je vriendschappen.
Verrijking
Het intelligente system kan je persoonlijke vragen beantwoorden. Zelfs de mate waarin Uno dat doet en de kwaliteit van de vragen, zijn van belang voor het lerende PS. Hoe snel hij hardloopt, leert en in slaap valt, het is allemaal bekend in zijn PS, dat steeds nauwkeuriger antwoorden op zijn personal questions geeft.
Hij wordt gematcht met mogelijke studie- of sportvrienden en ook met jonge vrouwen, van wie het personal profile voldoende overeenkomt. Verschillen doen er juist toe, om te zorgen voor een verrijking van zijn gedachtewereld, culturele groei en wat de vriendin betreft een gezond, succesvol en maatschappelijk gewenst nageslacht.
Acht uur online
Waar Uno het meest aan moet wennen is het verwisselen van zijn fysieke met zijn digitale leven. Second Life werd First Life. Alles wat hij voor zijn achttiende deed zoals naar school gaan, voetballen, gitaarspelen en zijn moeder helpen in haar biologische tuin, zijn bezigheden van het tweede leven geworden. Zijn eerste leven is nu digitaal. Zijn studie, online bijbaan, sim-life, surfgedrag en webontspanning worden actueel verwerkt en veroorzaken feed back van de afdeling Life Support van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het nieuwe (bio)ritme is acht uur slapen, acht uur vrije tijd en acht uur online.
Door zijn hoge intelligentie is Uno Timber een jaar jonger dan zijn klasse vrienden. Hij weet daardoor welke aanpassingsproblemen hem te wachten staan. Toch bekruipt hem na een paar maanden het gevoel dat hij anders met zijn PS omgaat dan verwacht. Of eigenlijk, het PS gaat anders om met hém. De antwoorden op zijn vragen over een studie politieke vraagstukken, zijn te glad en te onpersoonlijk. Dat in tegenstelling tot vragen over het hebben van sex of over religie en zijn favoriete vak filosofie.
Privégedachten
Uno weet dat hij zijn gedachten over staatsinrichting en het functioneren van parlement en rechtelijke macht beperkt kenbaar heeft gemaakt. In de scripties daarover liet hij niet het achterste van zijn tong zien. De social media gebruikt hij strikt voor small talk. De docenten van de vakken bestuurskunde en sociale wetenschappen hebben hem zonder veel succes met prikkelende opdrachten uit zijn tent proberen te lokken. Zijn ideeën over de formule van een journalistieke politiek getinte website zitten voornamelijk in zijn hoofd. Hij heeft het nog niet uitgewerkt op zijn computer, omdat die alles automatisch doorsluist naar zijn PS, lees BZ. Het wordt steeds moeilijker om nog privégedachten te hebben, merkt hij.
Zijn media studie wordt aangevuld met een online stage in de virtuele wereld. Daar heeft hij een nieuwe vriend gemaakt, van wie niet zeker is of hij werkelijk bestaat: door BZ als agent op hem afgestuurd, of door zijn PS aangemaakt ter ondersteuning van die veelgeprezen zelfreflectie. Zijn zelf samengestelde avatar is gecheckt en goed bevonden door zijn personal system, maar stemt niet meer geheel overeen met het zelfbeeld dat hij had opgebouwd. Dat is onderdeel van het proces, zegt zijn mental coach, die hem online begeleidt.
Dromen
Storend is dat zijn dromen zich vaak afspelen in zijn digitale wereld en hij bij het wakker worden het verschil niet meer weet. Zijn coach heeft hem al gewaarschuwd: er zijn gevallen bekend van adolescenten, die na ontvangst van het PS in moeilijkheden komen. Soms blijken ze er extreme ideeën op na te houden. De feedback van het ministerie neemt dan venijnige vormen aan. Een enkeling probeert in wanhoop te ontsnappen door een zelfmoordpoging te doen.
Wanneer Uno zijn computer afsluit wijdt hij zich altijd opgelucht aan het fysieke deel van de dag. Maar dan gaat de bel van de voordeur. Daar staat zijn mental coach in levende lijve. Hij komt wegens een risico analyse, zegt hij. De input van het eerste half jaar is niet erg geruststellend. Uno wordt vriendelijk maar dringend verzocht deel te nemen aan een herstelprogramma, dat geheel in de fysieke wereld wordt aangeboden. Het is niet echt verontrustend, zo verzekert zijn coach hem. Dit gebeurt wel meer.
Third Life
In de inrichting waar Uno is opgenomen, krijgt hij te maken met een knappe psychologe. Ze is hoog begaafd, al op haar twintigste afgestudeerd en loopt stage in de ´reële´ wereld, zo heeft ze hem met een knipoog toevertrouwd. Ze heet Duo Steel en was tijdens haar studie betrokken bij de feed back ontwikkelingen van BZ. Ze verzekert hem dat ze samen zijn alter ego wel onder controle krijgen.
In de sessies met Duo krijgt hij de indruk dat zijn heimelijke ideeën niet meer zo belangrijk zijn als hij altijd dacht. Vooral als hij Duo in de ogen kijkt smelten stressende belevenissen in de reële tijd, verdenkingen in de digitale wereld en benauwende dromen ´s nachts samen tot één laaiend gevoel van fysieke zaligheid. Hij heeft het gevoel dat een Third Life tot de mogelijkheden behoort...