Klimaat: afkoelingsscenario waarschijnlijk?
Al vele malen eerder heb ik aandacht geschonken aan klimaatwetenschappers die verwachten dat we een langdurige koudeperiode van enkele tientallen jaren tegemoet gaan. De huidige en binnenkort verwachte extreme kou en sneeuw op het Noordelijk Halfrond worden door sommige klimaatsceptici gezien als een voorbode daarvan. Aanhangers van de menselijke broeikashypothese wijzen er echter op dat deze plaatselijke kou zou kunnen worden verklaard door een omverdeling van warmte en kou op het Noordelijk Halfrond. Daarbij wijzen zij ook op het feit dat de gemiddelde wereldtemperatuur tot op heden nog geen grote daling laat zien. Mede daarom is het m.i. voor de klimaatsceptici nog te vroeg om victorie te kraaien. Een zwaluw maakt nog geen zomer. Mutatis mutandis geldt dat één of een paar koude jaren in een deel van de wereld nog geen nieuwe kleine ijstijd maken.
In Nederland is het de internationaal bekende astronoom Kees de Jager die reeds jarenlang op grond van zijn studie van het gedrag van de zon verwacht dat we een nieuwe afkoelingsperiode tegemoet gaan. Aanvankelijk sprak hij de verwachting uit dat deze gelijkenis zou vertonen met het zogenoemde Dalton Minimum, maar na nadere studie met zijn wetenschapspartner Silvia Duhau, heeft hij zijn verwachtingen van de zonneactiviteit geactualiseerd, in die zin dat hij nu een dieper, groot minimum verwacht à la het Maunder Minimum.
Hij is tijdenlang zeer terughoudend geweest om ook verwachtingen uit te spreken over hoe groot de daarbij behorende daling van de temperatuur zou zijn. Maar in zijn meer recente werk heeft hij dat tóch gedaan. Daarbij houdt hij rekening met een netto temperatuurdaling van 0,3 0,4 graden.
Zie zijn presentatie onder 'Zon klimaat'
Ik neem aan dat hij daarmee bedoelt: niet rekening houdend met een potentieel opwarmingseffect als gevolg van CO2. Want in tegenstelling tot vele klimaatsceptici is De Jager van mening dat dit effect wel degelijk bestaat, zij het dat hij het lager inschat dan de spraakmakende aanhangers van de menselijke broeikashypothese (AGW: Anthropogenic Global Warming).
Is hij een roepende in de woestijn in Nederland? Nee, dat is niet het geval. In een publieke discussie met mij heeft ook Bart Strengers van het Planbureau van de Leefomgeving (PBL) een afkoelingsscenario geschetst. De auteur, die deel uitmaakt van de groep topprofessionals op klimaatbied in ons land, schreef daarover het volgende:
1. Het is onduidelijk wat de zonneactiviteit in de komende jaren gaat doen. Onder normale omstandigheden doorloopt de zon een cyclus van 11 jaar en zou de activiteit in de komende jaren moeten toenemen. Echter, astrofysici hebben vastgesteld dat de zon op dit moment in een bijzonder diep minimum is weggezakt (hetgeen zich uit in het vrijwel ontbreken van zonnevlekken) en sluiten niet uit dat er langdurige periode van (relatief) lage activiteit zou kunnen optreden. Dit zou kunnen leiden tot een tempering van de opwarming tot maar liefst 0,4 graden (maar waarschijnlijk 0,2 graden) in de komende 20 tot 30 jaar.
2. De warmteopname door de oceanen is onzeker. De menging van het warme oppervlaktewater naar grotere diepten is hierbij cruciaal.
3. Gewone variabiliteit in het klimaatsysteem kan zelfs in een opwarmend klimaat een relatief lange periode van geen-opwarming laten zien. In een recente studie van Easterling werd de 21ste eeuw vele malen doorgerekend met klimaatmodellen en daaruit bleek dat, hoewel de temperatuur op de langere termijn altijd stijgt bij stijgende CO2 concentraties, er periodes van geen-opwarming of zelfs koeling kunnen voorkomen die oplopen tot wel 16 jaar:
4. De klimaatgevoeligheid (=de mondiale temperatuurstijging bij een verdubbeling van de CO2-concentratie) zou kunnen meevallen. Zoals eerder aangegeven ligt deze waarde waarschijnlijk tussen 2 en 4,5 graden. Onderzoek in de komende jaren zou kunnen uitwijzen dat de klimaatgevoeligheid aan de onderkant van deze range ligt.
Zie verder hier.
Let wel! Bart Strenger zegt niets over de waarschijnlijkheid van zo'n scenario. Het is meer een gedachtenexperiment.
Maar laten we even aannemen dat dit scenario werkelijkheid zal worden. Dan is het niet ondenkbaar dat het geloof in een potentieel schadelijke opwarming van de aarde bij het publiek en de media zal verdwijnen. Dat zou ook van invloed zijn op de politiek, in die zin dat het politieke momentum (voor zover daarvan althans nog sprake is) om op nationaal en internationaal vlak tot klimaatbeleid te komen, verloren zal gaan. Dat is dan einde oefening voor het klimaatbeleid.
AGWers zijn echter van mening dat in dit scenario andere forceringen (krachten) dan CO2 tijdelijk de opwarmende werking van CO2 maskeren. Maar nadat hun afkoelende invloed is uitgewerkt, verwachten zij dat opwarming door CO2 weer een dominante rol zal gaan spelen en opwarming dus weer een acuut probleem zal gaan vormen. Maar leg dat maar eens uit aan een breed publiek! Kortom, AGWers vrezen dat hun boodschap niet meer zal overkomen, waardoor ook hun invloed op de politieke besluitvorming zal verminderen.
Hoewel ik een dergelijke ontwikkeling als klimaatscepticus natuurlijk zou toejuichen, kan ik wel begrip opbrengen voor die redenering. Ik denk dat AGWers gelijk hebben dat een periode van één of twee decennia afkoeling geen sluitend bewijs levert voor een geringe en onschuldige rol van CO2.
Maar er zijn m.i. andere ontwikkelingen die thans aan de wortels van de AGW-hypothese knagen. Eén daarvan is de onzekerheid over de betrouwbaarheid van de temperatuurmetingen, zoals Marcel Crok uitvoerig heeft beschreven in zijn boek: 'De staat van het klimaat. Een koele blik op een verhit debat'.
Dan is er de fundamentele discussie over de klimaatgevoeligheid van CO2, waarvan de klimaatsceptici stellen dat die onbeduidend is. Voorts is er nieuw onderzoek waaruit zou blijken dat de afkoelende invloed van aerosolen gering zou zijn. De afkoeling in de periode 1940 1975 wordt vooral aan deze factor toegeschreven. Die zou hebben geprevaleerd boven de opwarmende invloed van CO2. Maar als dat niet juist blijkt te zijn, impliceert dat ook dat de opwarmende werking van CO2 veel geringer moet zijn dan de AGWers aannemen. Ten slotte is er de rol van de zon, die volgens De Jager en vele andere astrofysici is onderschat door de AGWers.
Als we deze lijn volgen, wat voor effect heeft dat dan voor de klimaatmodellen en hun projecties? Klimaatmodellen worden voortdurend bijgesteld op grond van betere en actuelere informatie. Dat wordt vaak 'backtesting' of 'hindcasting' genoemd het tegenovergestelde van 'forecasting'. Het lijkt mij plausibel te veronderstellen dat alle alarmerende opwarmingsscenarios dan zullen smelten als sneeuw voor de zon.
Het resultaat zal dan hetzelfde zijn als bij een langdurige koudeperiode: einde oefening voor het klimaatbeleid. Daar staat echter winst voor de wetenschap tegenover. Immers, dat kan leiden tot een beter begrip van de werking van het Aardse klimaatsysteem en een inperking van de huidige onzekerheidsmarges. Daardoor kan het beleid ook beter worden onderbouwd. Maar wat daar ook uit moge komen, zoals ik er nu tegenaan kijk, is het beste klimaatbeleid helemaal geen klimaatbeleid, al was het alleen maar vanwege het feit dat AGWers en klimaatsceptici het erover eens zijn dat het huidige klimaatbeleid geen enkele waarneembare invloed zal hebben op het wereldklimaat.
Dat alles neemt overigens niet weg, dat ik - zoals ik vele malen heb geschreven - voorstander ben van zuinig energieverbruik en een zorgvuldige omgang met het milieu. Maar dat is een ander verhaal.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten
