De kabinetsformatie is een ingewikkeld spel en VVD-leider Mark Rutte heeft zojuist de eerste zet gedaan. Hij spreekt een voorkeur uit voor een kabinet bestaande uit VVD, CDA, D66 en JA21. Tegelijkertijd wil hij de ChristenUnie ook als optie behouden. Daarmee zet hij D66 direct onder druk, die liever een progressief lalakabinet gaan vormen. De eerste fractievoorzitters werden vandaag ontboden door het kersverse verkennersduo Ollongren en Jorritsma. Mark Rutte, als leider van de grootste partij, mocht als eerste aanschuiven. Na afloop volgde een reactie naar de pers:
https://twitter.com/LamyaeA/status/1373919330874851329
Rutte zegt: "(...) De eerste stap is gezet." Er wordt hem gevraagd naar zijn voorkeur, waarop hij reageert met: "Naja, voorkeur... We hebben heel veel te kiezen en ik heb gezegd... Wij willen graag meedoen in het kabinet. We denken dat D66 als grote winnaar uit de verkiezingen ook [onverstaanbaar] kabinetsdeelnemer is vanuit dat perspectief. Ik praat puur vanuit VVD-perspectief hè, hoe wij de wereld zien."
Hij noemt vervolgens zijn tweede keus: "Dan is de volgende die we er heel graag bij willen natuurlijk het CDA, überhaupt mijn eerste voorkeurspartner, (...). En ja daarna wordt het natuurlijk even zoeken!"
Hij legt vervolgens uit dat het hem niet alleen om de Tweede Kamer is te doen maar dat er ook gekeken moet worden naar de Eerste Kamer. Daarop zegt hij: "Maar het helpt wel als je in de búúrt van een meerderheid komt. Om die reden zeggen we ook vinden we toch dat we eens even serieus moeten kijken naar JA21. Die brengen zeven senatoren mee." (Rutte wordt gecorrigeerd, want het zijn er acht.) Rutte zegt verder de partij JA21 niet te kennen en ook de kabinetsformatie-variant met ChristenUnie niet te willen stoppen als optie.
Een doortrapt optreden van de altijd slinkse Rutte. Want wat de premier hier in feite doet is D66 zwaar onder druk zetten. Laatstgenoemden willen natuurlijk een zo progressief mogelijk kabinet en daar valt JA21, als afsplitsing van FVD, niet onder. Alleen al om die reden zou D66 zware kritiek vanuit hun achterban krijgen als ze met die partij in zee zouden gaan. En dat weet Rutte ook.
Rutte lijkt er dus op te hopen dat D66 keihard 'nee' roept, waardoor er naar andere opties zal moeten worden gekeken. GroenLinks, die D66 er waarschijnlijk graag bij wil hebben, is de zware verliezer en dus voor Rutte geen optie. De PvdA wil alleen met een andere progressieve partij, dus dat zal ook niet werken.
Het zit er dus dik in dat D66 weer met de ChristenUnie samen zal gaan moeten werken. En als het echt die kant uitgaat zal dat voor D66'ers toch even slikken worden, die de christelijke partij juist hoopten te lozen wegens hun sociaal-conservatieve programma. Maar het spel moet zich nog laten uitspelen, en eerst heeft Rutte de naam JA21 op tafel gelegd. Het openingsbod in een pokerspel.