Column Peter Plasman: De VVD-fopspeen-machine draait overuren

De VVD heeft een terugkerend patroon van veel beloven, al lanterfantend besturen, sorry zeggen en weer terug naar veel beloven. Want veel beloven, weinig geven, doet de gek in vreugde leven. Vaste prik daarbij zijn het terugdringen van immigratie, de grote Bente Becker show en het voornemen om de criminaliteit harder aan te pakken. Dat blijven toch steeds lekkere worsten om aan de kiezer voor te houden.

Vorige week lanceerde het Tweede Kamerlid Yesilgöz het plan om de kroongetuigenregeling uit te breiden. Kroongetuigen zijn criminelen die hun kompanen verlinken om er zelf beter van te worden. Het Openbaar Ministerie geeft al langer aan dat het vaker inzetten van kroongetuigen noodzakelijk is, omdat het anders niet meer kan doordringen in de georganiseerde zware criminaliteit. Het Openbaar Ministerie wil overigens ook de mogelijkheid terugkrijgen om criminele burgerinfiltranten in te zetten.
Het Openbaar Ministerie zet de wetgever behoorlijk voor het blok, want in feite zegt het Openbaar Ministerie zijn werk niet te kunnen doen zonder uitbreiding van de al lang bestaande kroongetuigenregeling. De argumenten die daarvoor worden gebruikt zijn overigens valide en die uitbreiding zal er ook wel komen.

Mevrouw Yesilgöz had echter eerst de vinger op de zere plek moeten leggen. Maar wanneer ze dat had gedaan, was het verhaal een stuk minder stoer geworden. Stel u rijdt al langer in een auto en die auto blijft maar gebreken aan de remmen en wielophanging vertonen. Dan zult u toch verbaasd zijn wanneer u van uw garage hoort dat u gewoon harder moet gaan rijden. Dat is echter precies wat de VVD hier doet.

Het werken met kroongetuigen is een zeer complex gebeuren gebleken. Kroongetuigen blijken met regelmaat zuinig om te gaan met de waarheid, maar hoe ver dat gaat is lastig vast te stellen. De verdediging staat op grote (informatie)achterstand en heeft beperkte mogelijkheden om de betrouwbaarheid van de getuige te onderzoeken. Kroongetuigen stellen vaak eisen waaraan niet voldaan kan worden, maar of hun beloning binnen de grenzen van de wet blijft is niet na te gaan. Kroongetuigen moeten beschermd worden, maar hoe ver dat moet gaan is ook weer een lastige vraag, denk aan familieleden maar ook aan hun advocaat.

De conclusie die daarbij na bijna twintig jaar getrokken moet worden, is dat het werken met kroongetuigen nog steeds een en al amateurisme is. Alleen al het feit dat van de beroemdste kroongetuige, Nabil B. (getuige in Marengoproces) nu vier keer per abuis een foto is verspreid, is daarvan voldoende bewijs. Een ander groot probleem zit bij het Openbaar Ministerie. Strafzaken als Marengo zijn mede door toedoen van het Openbaar Ministerie prestigeslagen geworden. Wanneer de kroongetuige de pijler onder zo’n prestige object is, wordt het voor de optredende officieren van justitie in feite onmogelijk om afscheid te nemen van die kroongetuige wanneer hij tijdens het proces toch minder betrouwbaar blijkt dan eerder aangenomen.

De VVD wil scoren met de uitbreiding van de regeling en zegt daar stilletjes bij dat de uitvoering van de regeling ook verbeterd moet worden. Stilletjes, omdat de VVD jaren achter elkaar aan de knoppen zat toen steeds weer bleek dat zowel de regeling zelf als de uitvoering ervan ernstig te kort schoten. Mevrouw Yesilgöz had moeten vertellen dat we haast moeten maken met de noodzakelijke en grondige renovatie van de kroongetuigenregeling, nadat ook de VVD jaren niet thuis heeft gegeven. Wanneer de regeling na die renovatie wel goed blijkt te functioneren, kan aan uitbreiding gedacht worden. Dan kunnen ook principiële overwegingen aan bod komen, zoals de vraag of de voordelen van kroongetuigen eigenlijk wel opwegen tegen de nadelen. Dan heb je de prioriteiten goed op een rijtje maar loop je de spierballentaal mis. Geef gewoon toe dat je het hebt laten versloffen en dat nu ingegrepen moet worden, zoiets als “lessen voor de toekomst”.