'Een liberale islam? Wat een dwaze gedachte!'

Tibi wil een liberale islam en heeft zijn hoop erop gevestigd, bijna tegen beter weten in. Wat een dwaze gedachte. Hirsi Ali deed zo’n poging, maar als je alles wegschrapt uit de islam wat zij voorstelt, hou je geen islam over. En ten tweede: ga dat maar eens uitleggen in om het even welke moskee... Mijn indruk is dat Tibi de islam een interessant studieobject vindt, en daar heeft hij zijn brood en eer mee verdiend. Als persoonlijke religie vindt hij de islam eigenlijk maar niks, want hij had er graag van af gewild, maar het lukte hem niet, het zat te diep. Tibi zit daarmee op dezelfde lijn als diverse arabisten die ik ken in Nederland. Tibi jaagt eigenlijk achter iets aan waar hij feitelijk niet echt in gelooft. Daar zou je inderdaad van naar een psychiater moeten....

Hetgeen Tibi vertelt over zijn positie in Duitsland is herkenbaar voor Nederlanders, maar “Duitsers wensen meer dan ieder ander land hun eigen destructie”. Ook in Nederland is islam in de meeste landelijke media een non-item, ‘waarover men niet spreekt of schrijft’. Kritiek op islam wordt al snel islamofobie genoemd. Tibi geeft terecht aan dat dit gevaarlijk is, omdat als je de ander niet kent of wilt kennen, er dan afstoting plaatsvindt.

Arabisten Wim van Rooy en Simon Admiraal bevestigen mij dat de begrippen empathie en compassie niet in de Koran voorkomen, maar elke soera begint wel met 'in Naam van de barmhartige, en dat is Allah’. Er wordt ook genade gevraagd voor armen (de zakat) en wezen, soms ook voor gevangenen; maar in de praktijk komt het toch altijd neer op barmhartigheid voor de moslim en niet voor de niet-moslim. Vele verzen beklemtonen juist het feit dat de kafir (de niet-moslim) bestreden moet worden, dat hij een abject wezen is. Er staat niet in de Koran dat je compassie moet hebben met je medemens zoals bij Boeddhisten, of naastenliefde zoals bij christenen. Naastenliefde zoals nadrukkelijk in het Nieuwe Testament van de Bijbel staat er niet, het geven van aalmoezen aan de arme of de zwakke is wel voorgeschreven, maar dat is dan wel een moslim en je moet die oproep zien als een ritueel, niet als een levenshouding. Dat betekent natuurlijk niet dat moslims niet empathisch kunnen zijn of geen compassie kunnen vertonen. Compassie en empathie zijn immers van alle mensen en van alle tijden. Het heeft echter geen culturele component zoals bij het christendom en boeddhisme. Het valt mij op dat arabisten het bestuderen van de islam interessant vinden maar als islam zodanig – als persoonlijk religie – volstrekt oninteressant vinden of daarbij zelfs weerstand voelen.

Arabisten bevestigen de trend. Ze laten mij weten dat dit een wereldwijd verschijnsel is en niet voorbehouden is aan Nederland. Het heeft volgens hen dus niets te maken met “de afwerende houding vanuit de Nederlandse samenleving die het geloof, de moslimidentiteit en het behoren tot een gemeenschap extra aantrekkelijk maakt", zoals het SCP rapport zonder bewijs en onwetenschappelijk stelt. De vinger van SCP voor het religieuzer worden dient niet naar de Nederlandse samenleving als schuldige te wijzen. Willem Huijnk van SCP: “Het overzicht is vooral beschrijvend van aard. Op de achtergronden van de religieuze veranderingen kunnen we niet uitvoerig ingaan. In het rapport onderzoeken we de verklaringen zelf niet en geven aan dat er geen causaliteit kan worden bepaald. In het rapport noemen we meerdere mogelijke interpretaties voor de ontwikkelingen. Veel moslims ervaren het klimaat in Nederland ten aanzien van hen en hun geloof als zeer negatief en hebben het gevoel er niet bij te (mogen) horen. Het negatief ervaren maatschappelijke klimaat en het eisen van uniformiteit en assimilatie vanuit de ontvangende samenleving kan ertoe leiden dat men zich terugtrekt en/of dat de banden met de eigen religieuze gemeenschap worden aangehaald (religieuze revitalisering). De ervaring van uitsluiting, negatieve vooroordelen en discriminatie bevordert de groepsidentificatie en kan een motivatie vormen voor een verscherpte profilering van de eigen moslimidentiteit, in woord en in gebaar.” Ik constateer dat SCP medewerkers vooral oppervlakte studie bedrijven en niet tot de kern willen doordringen. De directeur van SCP Kim Putters gaat daarin voor. Je mag dan niet verwachten dat zijn discipelen dieper graven.

Om met Ruud Lubbers te spreken: hebben ze een positieve grondhouding? In hoeverre zijn moslims echt bereid te integreren? Hierover staat niets expliciet in de Koran. Dat soort concepten kende men toen niet, maar het voorschrift in de Koran om te strijden tegen Joden en christenen tot er geen meer overbleef of totdat iedereen moslim was geworden, is natuurlijk anti-integratief. Ook bij een ander concept, dat van taqiyya, wordt duidelijk dat men wel mag doen alsof men integreert zolang men een kleine minderheid is. Vanaf een bepaald moment (afhankelijk van kwantiteit en situatie) moet men dan weer jihad plegen. Dat is niet bepaald integratief... In de Koran staat op meerdere plekken dat je beter niet met ongelovigen moet omgaan en geen vriendschappen met hen moet sluiten. Als het dogma is dat iedereen op den duur moslim moet worden, is het duidelijk dat de integratie van de andere kant moet komen... Een moslima mag niet met een niet-moslim trouwen maar een moslim man mag wel met een niet-moslima trouwen, uiteraard om er voor te zorgen dat nakomelingen verplicht en automatisch islamitisch worden. Men is geen voorstander van een multiculturele samenleving, maar van een multitribale samenleving. Islam is een ideologie vol van taboes in een taboeloze maatschappij en ze zijn nog bereid om er voor te vechten ook.

Bassam Tibi voorziet een verdergaande islamisering van Europa. Het economisch succes van Europa heeft de religieuze achtergrond van Calvijn. Wat zal er gebeuren als Europa ‘islamic ruled’ zou worden? We hoeven niet ver terug te gaan om te kunnen constateren dat dit een negatieve consequentie kan hebben. Het is februari 1979. Veertig jaar geleden werd de Sjah van Iran verjaagd en Khomeini kwam aan de macht. Iran veranderde van een liberaal land op basis van een vrije markt economie met een economische groei van acht procent per jaar in een dictatuur met een starre economie die amper groeide. Dat was al ruim voor de Amerikaanse blokkade. De ooit welvarende bevolking van 35 miljoen zielen sprong naar 83 miljoen armoedzaaiers. Er is geen islamitisch land dat welvaart heeft zonder oliebronnen. Turkije is hetzelfde verhaal. De grote onderlinge verdeeldheid tussen moslims doet de economie ook al geen goed. Protestants-christelijke landen zijn het meest welvarend. Ze kennen tevens het meeste welzijn. Islam betekent een ramp voor de economie. Zou een islamitisch Europa een zegen zijn voor de burgers? Nee, neergang.

Ja en nee. Eerst ja. In Europa zijn 26 miljoen moslims woonachtig, zo’n 5 procent van de toale bevolking. Ze zijn aanzienlijk jonger dat de snel vergrijzende niet-moslim bevolking. Mohammed is de populairste geboortenaam voor jongens in Europa. Moslims zijn geen homogene groep, ze verschillen qua cultuur, etniciteit en uitoefening van hun religie. Sharia vormt geen onderdeel van de Koran. Het is een constructie uit de achtste eeuw, nieuw Arabisch. Laïcité schijnt in Frankrijk gunstig uit te pakken: Franse moslims zijn minder streng religieus dan Britse moslims. Franse niet-moslims hebben veel minder bezwaar tegen moslims als buren dan Britse niet-moslims. IS en de aanslagen hebben een zware impact op hoe niet-moslims tegen moslims aankijken. 45 procent van de Duitsers meent dat er een fundamentele clash is tussen normen en waarden van islam en Westerse waarden. Voor Frankrijk ligt dat op 43 procent, voor Engeland op 38% en VS 35% (Pew Research). Buitenlandse jihad strijders zijn afkomstig uit voormalig Sovjet-republieken (9%), Midden Oosten (7%), West-Europa (5,8%), de Magreb (5,5%), Zuidoost-Azië (1,8%), de Balkan (0,8%), Noord-Amerika (0,4%) (bron: The Soufan Centre).

De conclusie is dat islam er bij is gaan horen of je het wil of niet. Europese landen hebben enerzijds moslims uitgenodigd, anderzijds zijn ze gekomen zonder uitnodiging. Islamisering van Europa zet door, dus islam is ‘here to stay’ en logisch is dat de plek die deze ideologie opeist steeds groter zal worden.

Nu nee. De traditionele Europese normen en waarden zijn: Grieks, Romeins, christendom, jodendom, Verlichting, humanisme. Zoals hiervoor aangegeven mogen we ten aanzien van islam ernstige twijfels hebben of deze ideologie het welzijn en de welvaart van burgers ten goede komt. Het heeft (nog) niet overtuigend bewezen een succesvol concept te zijn. Eerder is het tegendeel het geval.