Filmpje! Arnold Karskens tegen Robert Jensen: "NOS zaait haatzaadjes tegen blanken, christenen en Israël!"

Volgens de journalist zou de NOS via het achtuurjournaal dagelijks 'zaadjes van haat zaaien tegen bepaalde groepen'. Onder meer christenen, blanken en de staat Israël. Een behoorlijke aanklacht! Behalve het uitspreken van deze opmerkelijke woorden heeft hij zijn belofte om de NOS voor de rechter te dagen vandaag ingelost. De aanklacht zou volgens Karskens zijn ingediend. Hij beschuldigt de NOS van drie zaken waaronder 'manipulatie van nieuwsberichten'.

De NOS zaait natuurlijk geen haat, dat is onzin, wat we wel kunnen zeggen is dat 'de NOS de beeldvorming tegenover [object] positief of negatief beïnvloedt'. Het object kan van alles zijn. Denk aan een evenement, een specifiek persoon of een groep mensen. Wanneer de NOS stelselmatig in haar rapportages een bepaald 'object' op een bepaalde manier in beeld brengt kan de houding van de nieuwsconsument tegenover dat object worden beïnvloedt.

Hiervoor zijn drie factoren van belang. De informatie die in het nieuwsbericht is verwerkt of opzettelijk weggelaten (!) en de factoren tijd en herhaling. Dit lijkt nu wellicht een beetje cryptisch, maar ik zal proberen uitleggen wat ik hiermee bedoel. Laten we in de buurt blijven van Arnold Karskens en het voorbeeld van de staat Israël nemen om te illustreren hoe de NOS door haar berichtgeving de houding van nieuwsconsumenten tegenover de staat Israël positief of negatief kan beïnvloeden.

Het voorbeeld in deze is de rapportage van de NOS over de Palestijnse 'mars van terugkeer' ten tijde van de viering van de 70e verjaardag van de hedendaagse staat Israël. Tijdens deze mars bestormden radicale elementen binnen Gaza het grenshek met Israël. Hamas-ouders stuurden zelfs minderjarige kinderen naar het grenshek. Wetende dat het een conflictgebied betrof en waarschuwingen voor geweld alom bekend waren.

Maar vervolgens werd de kennispositie van de Hamas-ouders niet door de NOS benoemd. Wel werd benoemd dat 'de IDF het vuur opende'. Door een specifieke selectie van informatie ontstaat hierdoor het beeld alsof slechts één kant verantwoordelijk is voor alles wat er zich afspeelt. Ziet u? De selectie en uitsluiting van specifieke informatie kan leiden tot positieve of negatieve beeldvorming voor het 'object' waarover wordt gerapporteerd.

Wanneer media rapporteren wordt altijd een selectie gemaakt van de beschikbare informatie. Ook wordt wellicht relevante informatie uitgesloten. Wanneer dit proces door redactionele of journalistieke bias wordt beïnvloed kan het zomaar zijn dat gedurende maanden of zelfs jaren bepaalde onderwerpen 'politiek vooringenomen' worden gepresenteerd aan nieuwsconsumenten. De intentionaliteit van deze politieke vooringenomenheid kan niet worden bewezen, maar de nieuwsberichten kunnen wel op wetenschappelijke wijze worden geanalyseerd.

Van haat zaaien, zoals Karskens beweert, lijkt echter geen sprake. Maar van het positief of negatief beïnvloeden van de attitudes van nieuwsconsumenten tegenover het object waarover wordt gerapporteerd natuurlijk wel. Als dergelijke vooringenomen berichtgeving langere tijd wordt herhaald dan kan het proces van attitudeverandering zijn voortgang vinden en beïnvloedt de NOS haar nieuwsconsumenten op een, zoals Karskens stelt, ' manipulatieve manier'.