TTIP: grote concerns boven de wet?

Concepttekst nu openbaar

De economie afdeling van het Duitse blad Zeit-Online heeft de concepttekst van het vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU online gezet. Daarbij komen de onderhandelaars tegemoet aan critici, die zich stoorden aan het gebrek aan transparantie, zoals o.a. vakbonden en milieuorganisaties en burgerinitiatieven, waaronder leden van het Burgerforum in Nederland.

Die Zeit:

De zorg van critici betrof vooral de extra wettelijke mogelijkheden die grote, buitenlandse concerns zouden krijgen om besluiten van nationale regeringen aan te vechten en zo de wetgeving te omzeilen.

Deze 'investeerdersbescherming' (investor-state dispute settlement (ISDS)), is een van de meest omstreden elementen in het verdrag. Oorspronkelijk was het bedoeld om bedrijven elders te beschermen tegen nationalisatie. Maar inmiddels behelst de tekst veel meer. Bedrijven mogen een land ook aanklagen als door veranderde wetgeving hun winsten lager zouden uitvallen. Zelfs als die wetgeving tot doel heeft werknemers, het milieu of de gezondheid beter te beschermen. Dat bedrijven er niet voor terugdeinzen om die mogelijkheid in te zetten bleek wel vorig jaar, toen de Canadese oliemaatschappij Lone Pine Resources Inc. met het Nafta-akkoord in de hand, een schadevergoeding van $250 mln van de staat Quebec eiste. De oliemaatschappij zou inkomsten mislopen door het afgekondigde fracking-verbod. Een Amerikaanse sigarettenfabrikant vond dat haar bedrijfsbelangen in Uruguay werden geschaad door de strenge anti-rookwetten in dat land en diende een aanklacht in. De regering versoepelde daarop de wetgeving.

Ander kritiekpunt was, dat de onderhandelingen in het diepste geheim plaatsvonden en er geen sprake was van transparantie. Eurocommissaris De Gucht, die namens de EU hoofdonderhandelaar is, heeft de kritiek telkens weggewuifd met als belangrijkste reden dat openbaar maken zijn onderhandelingspositie zou schaden. Hij legde wel de onderhandelingen drie maanden stil voor een consultatieronde langs belangenorganisaties en bezorgde burgers.

De Europese website Euractiv meldde afgelopen donderdag, dat de onderhandelingen dreigden te mislukken ten gevolge van de maatschappelijke onrust. Maar nu is het concept dan toch naar buiten gebracht en krijgen burgers en belangengroepen de gelegenheid om er wat van te vinden.

Maar er is ook geen eensluidendheid binnen de Europese instituties zelf. De EC staat er veel positiever tegenover dan het EP bijvoorbeeld.  In oktober vorig jaar benoemde de Commissie voor Milieubeheer, Volksgezondheid en Voedselveiligheid (ENVI) van het Europees Parlement vier beleidsterreinen die onder druk zouden komen te staan door dit vrijhandelsverdrag: genetische gemodificeerde gewassen, chemicaliën, ziektebestrijding bij pluimvee en de uitstoot van broeikasgassen in de luchtvaartsector.

De EC op haar beurt wijst met name op de mogelijke gevolgen voor investeerders. De EC verzoekt nu het EP om de concepttekst van het verdrag goed te lezen, want zonder precieze formuleringen dreigt de EU de controle te verliezen over het welzijn van zijn burgers en het milieu, alsdus de Commissie. Maar sommige nationale parlementen, waaronder het Duitse, willen er ook wat van kunnen vinden. Ik moet nog zien wat het eindresultaat zal zijn.