Is het te laat voor de Republikeinse partij om een antwoord te vinden op Trump en Cruz?

De tijd raakt op voor de Republikeinen om te verhinderen dat ofwel Donald Trump, ofwel Ted Cruz de genomineerde voor het presidentschap wordt.

Nu de rook van New Hampshire is opgetrokken - en duidelijk is dat de campagnes van voormalig HP-topvrouw Carly Fiorina en New Jersey-gouverneur Chris Christie roemloos zijn gestorven op het slagveld - wordt het tijd om verder vooruit te kijken in de race voor de verovering van de Republikeinse nominatie. Over ongeveer een week gaan de stemmers van South Carolina naar de stembus, en mogen zij de volgende episode bepalen in dit nu al knotsgekke avontuur.

Wie zijn er dan nog allemaal van de partij? Welnu, behalve de ronduit kansloze Jim Gilmore en Ben Carson dingen er nog vijf kandidaten mee om dat ticket om mee te mogen doen aan de strijd voor het hoogste ambt van het land. Het zijn de bombastische Donald Trump, de sluwe Ted Cruz, de ambitieuze Marco Rubio, de plichtmatige Jeb Bush en de dromerige John Kasich.

Twee van hen hebben hun status als koploper in de race weten te bewijzen; Cruz won de caucussen in Iowa, terwijl Trump met groot gemak de voorverkiezing van New Hampshire op z'n naam kon schrijven. En aangezien de eerste klappen zijn uitgedeeld (die, zoals we weten, daalders waard zijn), hebben zij hun piketpaaltjes uitgeslagen. Deze twee heren hebben hun campagne op orde, en blijven voorlopig in de running om die felbegeerde nominatie.

Normaalgesproken zie je op dit punt in de race zowel de Republikeinse basis áls de partijtop zich verenigen rondom één kandidaat, die het predikaat 'gedoodverfd winnaar' opgeplakt krijgt. Iedereen wist bijvoorbeeld vier jaar geleden na twee voorverkiezingen, dat Romney dit circus in z'n zak had. Newt Gingrich en Rick Santorum bleven nog wat naspartelen, maar het was uitstel van executie. Het was een kwestie van tijd. En inderdaad: uiteindelijk kon Romney een eensgezinde Republikeinse partij achter zich verenigen en daarmee de strijd aangaan met Obama. Zelfs de knettergekke Ann Coulter had de Mormoon uit Massachussetts haar steun toegezegd, en dat wil écht wel wat zeggen.

Dit jaar ligt het anders, want Republikeinen zijn verdeelder dan ooit. Sommigen vinden dat er in het algemeen niet goed naar burgers wordt geluisterd - zij stemmen op Trump. Anderen vinden dat Amerika te corrupt en te weinig conservatief is - zij stemmen op Cruz. Weer anderen willen wel wat zaken veranderen ten opzichte van de Democratische machtshebbers, maar vinden de wereldrevolutie die gepredikt wordt door de multimiljardair en de Texaanse senator dan ook weer overdreven - of zelfs gevaarlijk.

Het voordeel dat deze laatste drie hebben - Kasich, Bush, Rubio - is dat zij waarschijnlijk min of meer vertolken wat veel onafhankelijke Amerikanen ook vinden. Die hebben niks op met dat hyperconservatieve Bible thumpen van Cruz, en zien met lede ogen aan hoe Trump een karikatuur van Amerika maakt. Met hun politieke portfolio hopen de politici uit swing states Florida en Ohio conservatief genoeg te zijn om de Republikeinse achterban naar de stembus te krijgen, maar ook voldoende aansprekend om onafhankelijke kiezers over de streep te trekken. 'Electability' is hun argument, en ook één van de belangrijkste redenen dat ze nog in de race zitten.

Ik denk dat er iets inzit: het is - vermoed ik - vrijwel uitgesloten dat iemand als Cruz ooit president wordt (sorry, Michael!). Amerika heeft vanwege demografische ontwikkelingen en de steeds verder in het collectieve geheugen wegzinkende Koude Oorlog de afgelopen jaren een ruk naar links gemaakt. Dat Bernie Sanders openlijk het sinds Joseph McCarthy verguisde 'socialist' mag voeren als geuzennaam, is een teken aan de wand. En Donald Trump is Donald Trump. Heel grappig, heel boeiend, maar uiteindelijk een clown. Daarmee ga je de oorlog ook niet winnen.

Je zou dus zeggen dat de tijd Bush, Rubio en Kasich gunstig gezind is. In principe klopt dit, is mijn inschatting. Maar hun grootste nadeel is nog wel: ze zijn nog met z'n drieën. En als je straks het zuiden ingaat waar Donald Trump en Ted Cruz overal eerste en tweede gaan worden (mark my words!), dan wordt het lastig om je daar tussen te wurmen als je de 'moderate vote' - die in het zuiden toch al minder riant is - nauwelijks aan je kan binden. Je moet 'm namelijk delen met twee collega's. Daarmee bouw je dus een flinke achterstand op ten opzichte van Trump en Cruz.

De Republikeinse partij moet dus beseffen dat de tijd van 'the long game' spelen, zoals men dat in de Verenigde Staten pleegt te zeggen, voorbij is. Men gaat nu de voorverkiezingen in het conservatieve zuiden in, zonder een eenduidig moderate antwoord. Uiteindelijk zal het heus wel duidelijk worden dat het of Rubio, of Bush, of Kasich is geworden die mag dingen om de stem van gematigde Republikeinen, maar de vraag is niet of het dan allemaal al veel te laat is. Het is goed mogelijk dat tegen die tijd Trump en Cruz al zoveel afgevaardigden hebben verzameld dat het nog uiterst lastig gaat worden voor één van de voornoemde drie heren om hen nog in te helen. Of erger: dat die weg praktisch helemaal is afgesneden.

De tijd om eieren voor het geld te kiezen is dus niet in april, niet na Super Tuesday, en ook niet na South Carolina. Die tijd is nu. Dat moet binnenkomen bij niet alleen de partijtop en het electoraat van robot Rubio, low energy Bush en bleeding heart liberal Kasich - zoals ze door hun tegenstanders al zijn weggezet - maar vooral ook bij die kandidaten zélf. Uiteindelijk moeten zij beseffen dat het partijbelang en het landsbelang boven hun persoonlijke zoektochten naar politieke nominaties en die felbegeerde ster aan het politieke firmament gaan. Maar zowel bij Rubio, bij Bush als bij Kasich spelen hun ego's hen parten.

Met hun patsstelling bereiden ze de weg voor Cruz en Trump. Met hun koppigheid verpesten ze het niet zo niet alleen voor elkaar, maar uiteindelijk ook voor de Republikeinse partij. En dat zou - wat mij betreft - toch enorm zonde zijn.

Trek wat mij betreft lootjes wie van de drie het mag gaan doen.