Verdwijnt de christelijke politiek (en is dat erg)?

Het einde van de christelijke politiek wordt vaak voorspeld. De vraag is hoe erg het is als die voorspelling een keer uitkomt.

Vorige week was ik bij een boekpresentatie van twee historici: Ewout Klei (ooit ChristenUnie, nu D66) en Remco van Mulligen (ooit SP, nu ChristenUnie). Ze hebben een verzameling essays over christelijke politiek en de toekomst ervan in Nederland geschreven en die gebundeld in het boek Van God los. Oud-D66-Kamerlid Boris van der Ham en publicist Bart Jan Spruyt gaven tijdens de boekpresentatie een korte lezing over hun visie op het mogelijke einde van de christelijke politiek. 

De conclusie van de aanwezigen kwam hierop neer: christelijke politiek verdwijnt niet zomaar, ook al is er een seculiere meerderheid in Nederland en gaan steeds minder Nederlanders naar de kerk. Van der Ham zei zelfs dat het CDA mogelijk de grootste partij van het land kan worden bij de volgende landelijke verkiezingen. Spruyt gaf hem daarin wel gelijk,vooral omdat politieke partijen met de huidige peilingen met 25 zetels al de grootste kunnen worden.

Het boek (dat overigens een aanrader is voor iedereen die behoefte heeft aan een prima leesbaar boek over parlementaire geschiedenis en christelijke politiek) en de twee lezingen hebben me aan het denken gezet. Hoewel een christelijke revival nooit kan worden uitgesloten, zoals Van Mulligen opmerkte tijdens de boekpresentatie, is het wel een feit dat de grootste christelijke partij van de drie, het CDA dus, de afgelopen decennia zich steeds minder uitgesproken christelijk is gaan gedragen. Dat was met de voorgangers van die partij wel anders. 

De vraag waar ik over heb zitten nadenken: is het een probleem dat het CDA minder christelijk is geworden en langzaam opschuift naar de positie van bijvoorbeeld de Conservatieven in het Verenigd Koninkrijk? Dat het CDA dus een centrum-rechtse partij is/wordt die wel christenen herbergt maar die qua grondslag niet per definitie christelijk is? Als niet-christen heb ik veel waardering voor het christendom en zie ik de meerwaarde ervan voor de Nederlandse en de westerse beschaving. Echter, heeft het wel zin om als partij een expliciet christelijke grondslag te handhaven als steeds minder Nederlanders zich christelijk noemen?

Ik twijfel. Ik neig naar het antwoord dat het CDA toekomstbestendiger is als het 'afscheid' neemt van de C in de partijnaam. Dat moet niet radicaal van de ene op de andere dag gebeuren, al is het maar omdat het geen zin heeft om te doen alsof de moraal niet sterk door het christendom is beïnvloed en omdat vernieuwingen niet per definitie verbeteringen zijn (zie de mislukte pogingen om de kernwaarden van het CDA te vertalen naar deze tijd door bijvoorbeeld Jacobine Geel), maar het CDA heeft er baat bij als het een breder profiel krijgt en een breder publiek aantrekt. 

Het is niet zo dat ik vind dat politici zich niet moeten kunnen beroepen op de Bijbel - daar heb ik weinig tot geen moeite mee, in tegenstelling tot veel 'liberalen' - of dat de koran ineens ook als basis moet kunnen dienen (dat lijkt me onverstandig), maar een partij als het CDA is alleen toekomstbestendig als er ook over de lange termijn wordt nagedacht. Op de korte termijn verdwijnt de christelijke politiek niet. Op de (middel)lange termijn mogelijk wel, of in ieder geval de behoefte aan christelijke politiek (hoewel er waarschijnlijk altijd ruimte zal blijven voor kleine orthodox-christelijke partijen als de SGP).

Christenen zullen nooit uit de politiek verdwijnen, maar ik denk wel dat christenen meer nog dan nu al het geval is politiek gaan bedrijven binnen partijen die niet per definitie christelijk zijn. Het is (lijkt?) een onomkeerbare ontwikkeling die mij mateloos fascineert en die, daar ben ik van overtuigd, nog voor veel veranderingen en verrassingen gaat zorgen in het Nederlandse politieke landschap.