Spaanse duurzame energiebeleid in puinruimfase

Wie betaalt de achterstallige rekeningen van € 30 miljard?

Nog niet zo lang geleden gold Spanje als een rolmodel ten aanzien van de ontwikkeling van duurzame energie. President Obama gaf hoog op van de Spaanse resultaten op dat terrein en suggereerde dat de VS het Spaanse voorbeeld zouden volgen. Thans bevindt het beleid zich in de puinruimfase en wordt de onbetaalde rekening naar de burger doorgeschoven.

Op zijn blog schonk Bishop Hill onlangs aandacht aan een recent verschenen boek 'Spain's Photovoltaic Revolution':

The book covers the development of the Spanish solar PV industry from its boom years after 2006 to the bust in 2008 and is mostly devoted to an analysis of the economics of PV in that country.

The chapter analysing the history of the industry in Spain is laugh-a-minute stuff, a tale of incompetent politicians and civil servants bumbling from one disaster to another and fraudulent investors cheating their way to a slice of public funds. We learn how the Spanish government decreed a feed-in-tariff system that guaranteed six times market rates to PV businesses, before a belated realisation that this was going to lead to astonishing surges of investment. They then put in place a series of only partially successful measures in an attempt to stop the expansion, as the whole farrago quickly became unaffordable and ultimately disastrous. We hear about the diesel generators generating "solar power" at night and that at one point the authorities estimated that half of new solar PV connections to the grid were fraudulent. ...

Lees verder hier.

Het Spaanse fiasco is nu ook tot de Nederlandse media doorgedrongen. Beter laat dan nooit! Onder de titel, 'Burger torst miljardenschuld stroomsector', rapporteerde Lex Rietman in het FD onder meer:

Nadat de tarieven jaren bevroren waren gebleven, is de stroomprijs in Spanje de afgelopen jaren de pan uitgerezen. Stroom is nu bijna nergens in Europa zo duur. Toch kampt de sector met €?30 mrd schuld. De burger draait ervoor op. ...  

[De Spaanse] stroomprijzen stegen de laatste jaren razendsnel. Tussen 2008 en 2013 gingen de Spaanse tarieven met 63% omhoog. Binnen de EU kregen alleen de consumenten in Malta, Estland en Letland een nog heftigere prijsexplosie te verwerken, blijkt uit de cijfers van Eurostat.

En — om het nog erger te maken — die gepeperde energierekening is niet eens voldoende om de productie- en distributiekosten van stroom te dekken. Per jaar betalen consumenten en bedrijven enkele miljarden te weinig. Het verschil, het tarieftekort, krijgen de energieproducenten bijgepast uit een speciaal daarvoor opgericht fonds dat wordt gevuld door obligaties te verkopen met staatsgarantie.

Dat de Spaanse energiemarkt zo slecht werkt, is in belangrijke mate te wijten aan overheidsbeleid. Na de gedeeltelijke liberalisering van de markt in 2000 bleef de overheid de tarieven vaststellen. Echter, in plaats van de tarieven te verhogen — ongewenst in de aanloop naar de verkiezingen — zegde het toenmalige kabinet toe dat de bedrijven alle ‘door de staat erkende’ kosten vergoed zouden krijgen. Zo stapelde zich een schuld op van €?30 mrd (3% van het bruto binnenlands product), die door de consument of de belastingbetaler de komende jaren moet worden opgebracht.

Tegelijk moedigde de overheid met ruimhartige subsidies investeringen in groene stroom aan, waardoor Spanje relatief vroeg — en daardoor tegen hoge kosten — in zonne- en windenergie stapte. Pas na het uitbreken van de kredietcrisis greep de regering in, mede onder druk van de Europese Commissie en het IMF. ...

Nu het tarieftekort is opgelopen tot €?30 mrd, is een heftig debat ontstaan over de schuldvraag. De energiereuzen geven de schuld aan de — inmiddels grotendeels afgeschafte — subsidies op hernieuwbare energie. Anderen wijzen op de ondoorzichtigheid van de kosten die grote stroombedrijven bij de overheid claimen. Een accountantsonderzoek naar die kosten heeft nooit plaatsgevonden. Tot ongenoegen van de consumenten weigeren de bedrijven uit de sector eraan mee te werken en stelt de overheid zich in deze kwestie passief op.

Wat overblijft, is de schuld die afbetaald moet worden. Voor de Spaanse burgers betekent dat jaarlijks een extra last van €?2,5 mrd. In het door hoge werkloosheid geplaagde Spanje is dat een hard gelag: steeds meer mensen hebben moeite de stroomrekening te betalen. Afgelopen jaar werd bij zo’n 1,5 miljoen huishoudens de stroom afgesloten wegens wanbetaling.

Lees verder hier.

Het artikel verzuimt te vermelden welke lessen Nederland uit de Spaanse ervaring zou kunnen trekken. Dat is toch een relevante vraag. Want op grond van de inmiddels goedgekeurde beleidsintenties, die zonder kosten/batenanalyse door het parlement zijn goedgekeurd, gaan we Spanje achterna. Dat is grappig. Een land dat de ambitie heeft om een kenniseconomie te zijn – om misverstand te voorkomen: hier is Nederland bedoeld – negeert de economische ervaringen van andere landen. Is dat niet – om het met Maxima te zeggen – een beetje dom?

Maxima zal waarschijnlijk niet zoveel last hebben van de gevolgen van het huidige beleid. Maar hoe anders is het voor de minima.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.