Klimaatdialoog

Een gastbijdrage van Gerbrand Komen, em. prof. klimaatdynamica UvU en voormalig directeur wetenschappelijk onderzoek van het KNMI.

Op 19 mei jl schreef ik een gastblog, met als titel ‘Klimaat, sceptici en alarmisten’. Daarin gaf ik mijn kijk op het klimaatdebat. Aan het eind merkte ik op dat we het in Nederland zo gek nog niet doen, zeker niet als je het vergelijkt met de gepolariseerde situatie in de USA, en ik schreef ook: ‘Zelf ben ik groot voorstander van een respectvolle discussie’. Ik verwees ook naar het boek De Twijfelbrigade, van Jan Paul van Soest, waarin hij oproept tot een dialoog (p273): 'op initiatief van deze of gene, maakt niet uit wie de eerste stappen zet, kan het maatschappelijke discours van een cultuuroorlog met argumenten als wapen evolueren tot een ware dialoog, waarbij betrokkenen zowel de eigen als andermans uitgangspunten en vooringenomenheden, sociaal-psychologische mechanismen, waarden, wereldbeelden én argumenten kritisch onderzoeken.' (Zie hier, hier en hier.)

In verschillende commentaren hebben respondenten hun twijfel uitgesproken over de mogelijkheid en het nut van zo’n dialoog tussen ‘sceptici’ en ‘alarmisten’. 

Inmiddels is er wel degelijk een begin van een dialoog. Op verzoek van Hans Labohm heeft Jan Paul van Soest een gastbijdrage geschreven op DDS, en daar is uitgebreid op gereageerd. Ik heb de reacties zorgvuldig bekeken, en geprobeerd een soort tussenstand op te maken. Dit zijn mijn belangrijkste conclusies.

1. Het is opmerkelijk en bemoedigend dat men zich ondanks de brede scepsis ten aanzien van de mogelijkheid van een dialoog toch ingespannen heeft om de eigen zienswijze kenbaar te maken. Een hele prestatie: zoveel onderbuik (zoals NN schreef) en dan toch zoveel cognitieve ‘wijsheid’!

2. De discussianten lijken me allemaal mannen. Of vergis ik me? Heeft iemand een verklaring?

3. Jan Paul had een oproep gedaan voor een discussie over ‘de waarden, zorgen, de angsten, de hoop’. In zekere zin is die discussie op gang gekomen. Tekenend is wel dat niemand expliciet zegt van wat voor soort toekomstige wereld hij droomt. In plaats daarvan geven de reacties zicht op een geloof in het liberaal kapitalisme als best mogelijk manier om de wereld te verbeteren. Ik ben nu erg benieuwd hoe Jan Paul dat ziet.

4. Er is niet één sceptische visie, maar een heel spectrum van meningen. Matthijs is fundamentalist en luis in de pels. Dirkse, Hans Erren, DWK, Louis in de Pels, Brave Hendrik, Hugo Matthijssen en WHS hebben de meest uitgebreide argumenten. Theo Haffmans ook, hij legt ook goed uit waarom hij teleurgesteld is in de reactie van Jan Paul. Hetzler heeft een constructieve kijk op de dialoog (helpt volksvertegenwoordigers!). Hans Erren vraagt om concrete stellingen. Andere reacties bevestigen de diversiteit, af en toe ook door de onderlinge discussie.

5. Ik zie verschillende thema’s steeds terugkomen. Dit lijken me de belangrijkste:

a. Liberalisme c.q. kapitalisme is beter dan socialisme.
b. Geen vertrouwen in het IPCC, onvoldoende wetenschappelijke zekerheid, dus maatregelen zijn niet nodig.
c. De maatregelen die genomen zijn, zijn duur en ineffectief en hebben ongewenste bijwerkingen.
d. Kernenergie is beter dan windenergie.
e. Klimaatbeleid is slecht voor de armen, en men moet niet over zijn graf heen willen regeren.

Tot nu toe heeft Jan Paul van Soest maar beperkt gereageerd op de commentaren, maar inmiddels heeft hij beloofd dat alsnog te zullen doen, en wel aan de hand van vragen die ik naar aanleiding van de discussie op DDS opgesteld heb. Hans Labohm heeft beloofd om zijn standpunt daar dan naast te zetten.

Dit zijn mijn vragen aan Hans Labohm en Jan Paul van Soest:

I. In hoeverre zijn jullie het eens met de volgende samenvatting van de stand van zaken in de wetenschap:

- Sommige dingen zijn zekerder dan andere. Niets is ooit helemaal zeker.
‘- Robuuste’ bevindingen zijn de waargenomen opwarming van de aarde in de 20ste eeuw, de waargenomen toename van de concentraties van broeikasgassen in de dampkring, de menselijke invloed op het klimaat en de verwachting dat verdere opwarming zal optreden.
- Onzeker zijn de verwachte snelheid van de opwarming, de te verwachten trends in extreem weer, het gedrag van ijskappen en de snelheid van de zeespiegelstijging.
- Er is nog veel onzekerheid over de kosten van klimaatverandering, de kosten van aanpassing, de snelheid waarmee nieuwe technologie ontwikkeld en ingevoerd kan worden, en de economische groei op lange termijn.
- Klimaatverandering kan worden afgeremd door emissiebeperkende maatregelen.

II. Als je eenmaal erkent dat er onzekerheid is, komt de vraag hoe je met risico’s om wilt gaan.
Hoe zien jullie dat?

III. Stel dat de democratie voor een energietransitie kiest, om wat voor reden dan ook, wat is dan de beste manier om die te bewerkstelligen? Hoe zou die transitie er uit zien, en hoe kun je dat het best bereiken? Welke rol zien jullie daarbij voor de overheid en welke rol voor de markt?

IV. Is kernenergie te verkiezen boven windenergie?

V. Is het waar dat het mitigerende effect van de huidige klimaatmaatregelen verwaarloosbaar klein is?

VI. Is klimaatbeleid slecht voor de armen? Hoe verhoudt de dreiging van klimaatverandering zich tot andere mondiale problemen?

VII. Hoe verhouden ‘Brundtland duurzaamheid‘ en ‘intergenerationele rechtvaardigheid’ zich tot het idee dat we niet over ons graf moeten willen regeren?

Ik hoop dat deze vragen richting zullen geven aan een zinvolle discussie. Ik ben benieuwd of de lezers van dit blog vinden dat dit goede vragen zijn, en uiteraard ook naar de antwoorden die Hans Labohm en Jan Paul van Soest zullen gaan geven.

Deze discussie zal dus worden voortgezet. Jan Paul van Soest geeft er de voorkeur aan dat zulks op een neutraler platform plaatsvindt dan DDS. Hans Labohm heeft daarvoor begrip getoond.

T.z.t. volgen daarover nadere mededelingen.

Aldus Gerbrand Komen.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.