‘Maatschappelijk Verantwoord’

Bedrijven moeten tegenwoordig niet gewoon ondernemen, ze moeten ‘maatschappelijk verantwoord’ ondernemen.

Waarom eigenlijk? Een ziekenhuis hoeft toch ook niet te zeggen dat ze op maatschappelijk verantwoorde wijze aan gezondheidszorg doen? Een school hoeft toch ook niet te zeggen dat ze maatschappelijk verantwoord onderwijs geven? Nee dat hoeven zij niet te zeggen want iedereen vindt dat wat deze organisaties doen van nature goed en maatschappelijk uitermate verantwoord is. En natuurlijk is dit zo hoewel er ook wel gevallen bekend zijn van scholen die hun taak op minder verantwoorde wijze uitvoeren. Of ziekenhuizen. Maar dit terzijde. Scholen zijn goed. Ziekenhuizen natuurlijk ook.

Daarom horen we nooit van ‘maatschappelijk verantwoord gezondheidszorg bedrijven’ of ‘maatschappelijk verantwoord onderwijs geven’. Je hoort zelfs nooit iemand over ‘maatschappelijk verantwoord overheidsdienaar zijn’. Al deze activiteiten zijn blijkbaar van nature zo goed en verantwoord dat de uitvoerende instanties dat niet expliciet hoeven te vermelden. Anders ligt het voor organisaties wiens taak het is de mensheid te voorzien van frisdranken, computers en talloze andere producten. Deze organisaties zijn niet van nature goed, zo is blijkbaar de consensus. Ze van nature een beetje fout. Met hun normale taak alleen komen ze er niet meer. Dat is niet maatschappelijk verantwoord. Ze moeten hun positie in de maatschappij legitimeren met goede werken. Ze moeten iets teruggeven. Blijkbaar hebben ze met het produceren en distribueren van de voor de maatschappij noodzakelijke goederen niet iets bijgedragen aan de maatschappij maar haar iets ontnomen. De logica daarvan kan ik niet goed volgen maar het zal wel iets te maken hebben met de nog steeds niet helemaal uitgeroeide gedachte dat ondernemingswinst een vorm van diefstal is. Teruggeven dus. Bedrijven zijn slecht totdat ze het tegendeel bewezen hebben. En dus zijn bedrijven dat massaal proberen te gaan doen. Ze zijn allemaal zo groen als gras en elke mediabewuste CEO knielt samen met Bono devoot voor het altaar van Corporate Social Responsibility en is krities op eigen organisatie en proces.

Het is tijd dat ondernemers en managers het boetekleed uittrekken en weer onverbloemd trots zijn op dat wat ze met hun organisaties en producten voor de maatschappij doen. Natuurlijk mogen ze daarbij als privé persoon best in bredere zin hun maatschappelijke betrokkenheid tonen. En natuurlijk moeten actiegroepen echte misstanden aan de kaak blijven stellen. Want ondernemen kan, net als het geven van onderwijs, natuurlijk best wel eens op maatschappelijk onverantwoorde wijze plaatsvinden. Maar laten we ophouden ondernemen a priori als maatschappelijk onverantwoord te beschouwen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een pleonasme. Ondernemen is maatschappelijk verantwoord.

Ewoud Jansen, Econoom en publicist; Twitter: @ewoudjansen