Een superprovincie kan nooit super zijn

Dat betekent in de eerste plaats dat Haarlem en Utrecht provinciehoofdsteden blijven. Vindt niemand belangrijk, maar ik wel. Ik hecht aan provinciehoofdsteden, ook aan Groningen, Leeuwarden, Maastricht en al die andere. In februari 2013 meende ik op de Dagelijkse Standaard al dat dit flutvoorstel het niet zou gaan halen, omdat zulke 'superprovincies' altijd op lokale bezwaren stuiten en tot Hoekse en Kabeljauwse twisten leiden. Een superprovincie is ook een contradictio in terminis, omdat een provincie nooit super kan zijn en andere provincies wel een nationale overheid, maar nooit een superprovincie boven zich dulden.

Dit had allemaal vooraf kunnen worden bedacht, waardoor alle ambtenaren zich de moeite van dit voorstel hadden kunnen besparen. Maar minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk was ervoor, net als Mark Rutte, onze premier. Zij wilden 'bestuurlijke drukte' tegengaan en de liberaal Rutte wil de overheid kleiner maken en maakt zich sterk voor 'efficiënt bestuur'. Maar elke bestuurskundige, liberaal of niet, kan uitleggen dat een overheid niet kleiner wordt door de vorming van superprovincies en dat daarin een enorme hoeveelheid 'bestuurlijke energie' gaat zitten die beter kan worden besteed. Ongelofelijk dat dit niet onmiddellijk begrepen is. Nog belangrijker is dat 'efficiënt bestuur' nooit een hoofddoel kan zijn, maar altijd een afgeleide is van bestuur dat door het publiek als verstandig en legitiem wordt ervaren. Dat was bij dit flutvoorstel bij uitstek niet het geval.

Niet dat Flutland het daardoor niet heeft gehaald. PvdA-fractievoorzitter Diederik Samsom vindt het jammer dat het voorstel is ingetrokken, maar er was 'nu geen politiek draagvlak' voor. Dat suggereert dat het later, als de politieke verhoudingen anders liggen (wat in Den Haag over een half jaar het geval kan zijn), weer uit de kast zou kunnen worden gehaald. Plasterk, Rutte en Samsom vinden het in al hun onverbeterlijkheid eigenlijk nog steeds een goed idee. Zulke fantomen leiden altijd meerdere levens. Maar het gaat bij zulke ingrijpende hervormingen niet om politiek draagvlak op dit moment, maar om maatschappelijk draagvlak dat eeuwen stand moet houden. Want zo oud zijn de meeste provincies. Flevoland, de polderprovincie die door ingenieurs is drooggelegd, is de uitzondering die de historische regel bevestigt. Nederland is begonnen als Republiek der Verenigde Provinciën, en wie dat zomaar even met een paar flutargumenten uit elkaar denkt te kunnen halen, riskeert een burgeropstand van de mensen in het land. Dat Rutte, zelf historicus, dat niet begrijpt, of daar ongevoelig voor is, is bijna niet te bevatten.

Het allerbeste is dat ze in Den Haag gewoon ophouden met al die bestuurlijke centralisaties en decentralisaties. Maar dat zal wel niet meer kunnen. Want heel de overheid is in de greep van een dolgedraaid 'efficiency-denken' dat precies het tegendeel bereikt van wat het beoogt. Maar nu de superprovincie het niet gehaald heeft, kunnen critici met een geheugen bij dit soort voorstellen voortaan meteen FLUTLAND roepen. Scheelt een hele hoop bestuurlijke drukte. Zo is het voorstel toch nog ergens goed voor geweest.