'Uitbuiting' Oost-Europeanen is niet het echte probleem

Oost-Europeanen werken in Nederland geregeld onder het minimumloon en ook worden cao-afspraken vaak niet nageleefd. Dat blijkt uit een controle van het ministerie van Sociale Zaken, schrijft de Volkskrant. Die dat overigens gelijk 'uitbuiting' noemt, hoewel de krant geen bewijs levert dat de Oost-Europeanen zelf ontevreden zijn met de situatie. Ook al verdienen ze hier minder dan het minimumloon, het is nog altijd meer dan wat ze thuis verdienen. Anders zouden ze immers niet naar West-Europa komen.

De cijfers zijn ook niet bepaald schrikbarend. Het ministerie trof vorig jaar 582 werknemers aan die een salaris onder het minimumloon kregen uitbetaald. Een jaar eerder waren dat er 368. Dat is een flinke stijging, maar wel op een erg klein aantal.

Volgens de vakbonden gaat het echter om het topje van de ijsberg en dat is zeer goed mogelijk. Maar net als de Volkskrant vergeten de vakbonden dat ook de Oost-Europese werknemers enige rol spelen. "Werkgevers dwingen de steigerbouwers te werken voor 27 euro per uur, terwijl 30 tot 25 euro nodig is om de cao na te leven," zegt Hermen Pol van de FNV. "Door zulke lage tarieven dwingen ze uitzendbureaus om de wet te overtreden."

Blijkbaar beschikt niemand met uitzondering van de werkgevers over een vrije wil.

In werkelijkheid is van dwang gelukkig nauwelijks sprake. De arbeiders uit landen als Bulgarije en Polen worden niet iedere avond in kettingen afgevoerd en de uitzendbureaus wordt geen pistool tegen het hoofd gezet. Ze dragen aan de situatie bij, omdat de markt hen hierom vraagt. Dat is geen dwang, maar wel een reële factor die ons mogelijk ook in de richting van een echte oplossing brengt. Malafide uitzendbureaus en werkgevers straffen is namelijk de symptomen bestrijden.

Aannemers huren Oost-Europeanen in, omdat hun klanten nauwelijks tot niet bereid zijn de prijzen te betalen die ze zouden moeten vragen als ze alleen Nederlanders in dienst hadden. Uitzendbureaus spelen vervolgens op die vraag naar Oost-Europeaanse arbeidskrachten in. Dat is hun werk. Als ze het niet al te nauw nemen met de regels, moet de overheid optreden. Maar dat zij hun klanten proberen te bedienen is logisch.

Het echte probleem is niet dat er werkgevers zijn die hun Oost-Europese werknemers onder het minimumloon betalen, hoewel dat wel degelijk een probleem is. Ook al zijn we het niet eens met een wet, we moeten die nog steeds naleven. Het echte probleem is dat het minimumloon veel te hoog is.

Het Nederlandse minimumloon is een van de hoogste in Europa en voor de gemiddelde werknemer meer dan genoeg om iedere maand van rond te komen. De meeste Nederlanders zijn zelfs meer dan het minimumloon waard, want zij behoren ook tot de meest arbeidsproductieve werknemers ter wereld.

Dat geldt echter niet voor veel laagopgeleiden. Zij maken hun salaris juist niet waar. Oost-Europeanen van hetzelfde niveau werken vaak harder en zijn minder vaak ziek. En dan zijn ze ook nog eens bereid voor minder geld aan de slag te gaan.

Willen we meer Nederlanders uit de uitkering en aan het werk, dan is de beste oplossing niet de grenzen dicht te gooien voor werknemers uit andere landen en onszelf zo uit de markt te prijzen, maar simpelweg het minimumloon naar beneden bij te stellen. Of beter: schaf het minimumloon af. De prijs van arbeid moet net zo goed als de prijs van een product of dienst door vraag en aanbod tot stand komen. Het is niet aan de overheid om te bepalen hoeveel iemands arbeid waard is.