Geld moet rollen

Als u de hand op de knip houdt en minder uitgeeft dan u verdient groeit uw banksaldo en wordt u rijker.

Mocht u het daarmee tot de meest vermogende klasse schoppen dan heb ik daar geen problemen mee en zal anders dan de Franse econoom Thomas Piketty niet gaan roepen dat uw bezit moet worden wegbelast. Maar er zit wel een keerzijde aan grote spaardrang. Als we er met zijn allen tegelijk aan toegeven dan komt de economie piepend en krakend tot stilstand. Het is het mechanisme dat Keynes de ‘paradox of thrift’ noemde. Als iedereen individueel tegelijkertijd door sparen rijker probeert te worden, worden we samen armer.

Nu zullen veel mensen in de crisisjaren niet echt aan sparen zijn toegekomen. Zeker niet diegenen die hun baan verloren. Maar voor grote beursgenoteerde bedrijven ligt dat anders. In 2008 hadden 975 van ’s werelds grootste (niet financiële) ondernemingen samen $1,95 biljoen aan cash op de balans staan. Eind 2013 was dat ongeveer $3 biljoen. Dat is ruwweg 3,6 keer het bruto binnenlands product van Nederland. Een enorme berg aan contanten. Bedrijven hebben de laatste jaren allemaal grootschalig gesaneerd, geherstructureerd en in de kosten gesneden. En het geld dat daarmee is bespaard, is opgepot. Want door de crisis was de bereidheid om risico’s te nemen en te investeren laag. Als bedrijven veel geld op de bank laten staan dan zullen aandeelhouders vragen om dat geld dan maar aan ze uit te keren. En daarin hebben ze groot gelijk. Bedrijven zijn er niet om geld op een bankrekening te zetten. Dat kunnen aandeelhouders desgewenst prima zelf. En uiteraard kunnen ze het ook herinvesteren in bedrijven die er wel iets productiefs meedoen.

Maar de druk van aandeelhouders om meer cash uit te keren lijkt af te nemen. Uit een onderzoek van Bank of America Merrill Lynch bleek dat slechts eenderde deel van de grote vermogensbeheerders wil dat bedrijven meer cash uitkeren aan aandeelhouders. En tweederde deel vindt dat bedrijven te weinig investeren. Ook Nederlandse AEX bedrijven werden er onlangs nog op gewezen door Larry Fink van vermogensbeheerder BlackRock. Maar ook ondernemingen zelf geven aan dat in de bestuurskamer de investeringsbereidheid groeit, zo blijkt onder andere uit de laatste Global Capital Confidence Barometer van consultancy firma EY.

Er verschijnen veel rapporten die ons tonen dat de crisis voorbij is. De Europese Commissie publiceerde op 5 mei haar voorjaarsraming. En daarin wordt voor alle EU landen een aantrekkende groei verwacht. Dit kun je afdoen als een goednieuws show uit Brussel maar cijfers van bijvoorbeeld het IMF laten eenzelfde richting zien.

Natuurlijk, de groeiverwachtingen zijn voor veel landen bescheiden. De werkloosheid is en blijft in veel landen voorlopig onaanvaardbaar hoog. En natuurlijk zitten we met een muntunie die, laten we het eufemistisch zeggen, niet optimaal werkt. Het zijn allemaal terechte kanttekeningen bij het optimisme. Ook is er alle reden om aan te nemen dat de crisis in (Zuid) Europa mede zo diep is geworden door het gevoerde beleid in de context van de Europese Monetaire Unie. Maar los daarvan, de bodem lijkt toch echt bereikt. In de economie keert de wal uiteindelijk altijd het schip.

Kijkend naar de veranderende attitude onder bedrijven en aandeelhouders is er dus reden om optimistisch te zijn over de economie. Bedrijven gaan weer doen waarvoor ze bestaan. Het geld laten rollen en investeren en zo bijdragen aan (economische) groei en het creëren van jobs.

Ewoud Jansen, Econoom en publicist. Twitter: @ewoudjansen