De ultieme schurkenstaat

Vergeet Noord-Korea, Iran of Cuba; onze trouwe bondgenoot Saoedi-Arabië verdient de titel “kwaadaardigste land op aarde”.

Staten zijn schurkachtig om verschillende redenen. Noord-Korea onderdrukt zijn bevolking op een manier die regelrecht uit Orwells 1984 lijkt te komen. Rusland is een bully die met intimidatie, wapengekletter en sporadisch geweld zijn buren onder de duim houdt. En Iran is de koning van de agressieve retoriek: “Dood aan Amerika”, “de Holocaust is een leugen” en “wij zullen de joden de zee in drijven.”

Maar geen enkel land op aarde combineert zoveel kwaadaardige elementen als het koninkrijk Saoedi-Arabië. En dat terwijl pakweg 100 jaar geleden niemand had kunnen vermoeden dat die eindeloze woestijn op het Arabisch Schiereiland ooit weer een rol van betekenis zou spelen op het wereldtoneel. Twaalf eeuwen na het leven van Mohammed en de onvoorstelbare veroveringstocht waarmee zijn volgelingen het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Centraal-Azië onderwierpen, waren de Arabieren van het schiereiland al lang teruggekeerd naar de status die zij hadden voor de opkomst van hun geloof: die van een achterlijk, barbaars en twistziek volk.

Of liever: een groep volken die zo los aan elkaar hing als het zand van Rub al-Ghali, het Lege Kwartier, de zuidelijke woestijn. Bekijk David Leans Lawrence of Arabia nog maar eens en vooral de scène waarin Auda Abu Tayi (Anthony Quinn) verzucht: “Arabieren, die stam ken ik niet.” Eeuwenlang was de enige claim to fame van het schiereiland het bezit van de heiligste plaatsen van de islam: Mekka en Medina. En zelfs deze eer was niet genoeg om te voorkomen dat de wereld – westerlingen en medemoslims – de volken die wij nu de Saoedi’s noemen, zoveel mogelijk links liet liggen.

Olie

Dit alles veranderde in de tweede helft van de vorige eeuw en de omwenteling is met één woord samen te vatten: olie. Want was het sinds de jaren ’20 onafhankelijke en de jaren ’30 verenigde koninkrijk voor de Tweede Wereldoorlog nog een van de armste landen op aarde, met de vondst van enorme oliereserves werd Saoedi-Arabië (genoemd naar het vorstenhuis dat al in de 18^e eeuw was gesticht door Mohammed bin Saoed) gekatapulteerd naar de club allerrijksten. Het duurde niet lang voordat de Arabieren begonnen te beseffen dat hun nieuw verworven rijkdom gemakkelijk was om te zetten in macht, zeker gepaard aan hun religieuze gezag binnen de islamitische wereld als hoeder van de heilige plaatsen.

En daar ging het al snel mis. Want laat u zich geen woestijnzand in de ogen strooien door beelden van moderne Saoedische prinsen in Ferrari’s aan de Côte d'Azur en schandalige shopping sprees van prinsessen op de Champs Elysées – de Saoedische samenleving is diep, diep conservatief. Dit natuurlijke conservatisme dat je vaak ziet bij geïsoleerde volken met een stam- of clancultuur, uit zich vooral in hun religieuze opvattingen - in het geval van de Saoedi’s het salafisme. Deze meest fundamentalistische interpretatie van de regels van de islam komt er kort gezegd op neer dat gelovigen zo willen leven als de salaf (voorgangers,) de eerste volgelingen van de profeet Mohammed.

Dit streven naar puritanisme is zo oud als de islam zelf, maar de grondlegger van de Saoedische vorm is de 18^e-eeuwse theoloog Mohammed ibn Abd al-Wahhab. Vanwege zijn invloed worden salafisten in Saoedi-Arabië ook wel Wahhabisten genoemd, een naam die zijzelf afwijzen en als beledigend beschouwen. In 1744 sloten Al-Wahhab en Bin Saoed een pact dat tot op de dag van vandaag wordt geëerd: nog steeds zijn het koningshuis en de oelema (de klasse van islamgeleerden die wordt beheerst door nakomelingen en volgelingen van Al-Wahhab) vier handen op een buik.

Gevaarlijk

Het is deze combinatie van rijkdom en religieuze macht die Saoedi-Arabië zo gevaarlijk maakt. Want beperkten de wahhabi’s zich in het verleden tot het onderdrukken van vrouwen en andersdenkenden in eigen land, tegenwoordig exporteert het koninkrijk naast olie ook actief zijn intolerante, zeg maar gerust barbaarse versie van de islam. Overal waar moslims in de meerderheid zijn (en in toenemende mate ook waar zij zich recent hebben gevestigd) verrijzen met Saoedische oliedollars betaalde moskeeën waarin strikt wordt gecontroleerd of de plaatselijke imam zich houdt aan de regels van de salafisten. Natuurlijk is die imam maar al te bereid mee te spelen, hij ontvangt immers zijn salaris uit Riyad en in veel gevallen heeft hij zijn opleiding genoten in Mekka en Medina met hulp van royale beurzen.

Dit heeft geleid tot een enorme toename van de invloed van de meest conservatieve interpretatie van de islam, iets dat je terugziet in het straatbeeld van Casablanca tot Jakarta. Het is logisch dat ook de uitwassen van het salafisme zich snel verspreiden over de oemma (de islamitische geloofsgemeenschap): vrouwendiscriminatie, homohaat, antisemitisme, gesanctioneerde pedofilie en het concept van de jihad – om maar een paar pareltjes te noemen.

De Saoedi’s bemoeien zich ook in toenemende mate en steeds openlijker met politiek-religieuze affaires in het buitenland. We zien hier voorbeelden van met de steun aan de salafistische Al-Nour Partij in Egypte, de financiering van Palestijnse terreurorganisaties en vooral met het bewapenen van jihadistische milities in de Syrische burgeroorlog. Riyad is met afstand de grootste sponsor van het wereldwijde islamitische terrorisme. Laten we ook niet vergeten dat 15 van de 19 daders van de aanslagen op 9/11 de Saoedische nationaliteit hadden.

Al Qaida

Maar waar het koninkrijk gul geeft aan hen die verspreiding van het salafisme (met vreedzame of gewelddadige middelen) in het vaandel hebben, werkt Riyad tegelijkertijd samen met het Westen als het gaat om de bestrijding van Al Qaida. Dit is ironisch, want de interpretatie van de islam van Al Qaida-aanhangers en wahhabi’s zijn inhoudelijk nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Het gaat hier om een puur machtspolitieke kwestie: één van de dromen van Osama bin Laden was het verdrijven van de familie Al-Saoed van het Arabische Schiereiland om deze te vervangen door een kalief die over de gehele islamitische wereld heerst. De Saoedi’s mogen er misschien een strikte interpretatie van koran en hadith op nahouden, wanneer deze hun eigen machtspositie in gevaar dreigt te brengen, zijn zij bereid een oogje toe te knijpen.

Vanwege deze samenwerking en de enorme financiële en energiebelangen die het bindt aan Riyad, is het Westen bereid hetzelfde te doen. Dus kunnen de Saoedi’s ongestraft doorgaan met het vergiftigen van de oemma, het destabiliseren van het Midden-Oosten, het onderdrukken van vrouwen en andersdenkenden en het uiten van de meest grove vormen van racisme die onze planeet op dit moment kent. Recente voorbeelden: het bestempelen van alle atheïsten als terroristen en het uitzetten van honderdduizenden (dit jaar alleen al tienduizenden Somaliërs - nota bene geloofsgenoten!) migranten die in het koninkrijk werken als veredelde slaven.

Naar mijn mening is niet Iran, maar Saoedi-Arabië het grootste gevaar voor vrede en veiligheid in het Midden-Oosten (en dichter bij huis). De Iraniërs weten dat zij als sjiieten een te kleine minderheid binnen de islam vormen om grote geopolitieke aspiraties te hebben, terwijl de Saoedi’s dromen van dominantie binnen de oemma en erbuiten. En al zetelt er een misdadig regime, de moellahs in Teheran zijn koorknapen vergeleken bij hun salafistische erfvijanden in Riyad. Het Westen is gebaat bij een toenadering tot Iran om de fundamentalistische ambities van de Saoedi’s in de Arabische wereld (en erbuiten) te beteugelen.

Voor alles moeten wij af van de economische en energiebanden die ons in de Saoedische greep houden. Dit betekent dat wij onze fossiele brandstoffen van anderen gaan importeren of mooier nog: dat wij er helemaal vanaf stappen. Opdat de Arabieren van het schiereiland terugkeren naar de tenten waar zijn 100 jaar geleden in leefden en ons en de wereld met rust laten. Laat de Saoedi’s hun middeleeuwse barbarisme mee terug de woestijn in nemen en op hun obsoleet geworden oliereserves gaan zitten. Laat hen elkaar de koppen weer afslaan zoals zij duizenden jaren hebben gedaan en opnieuw worden zoals Lawrence of Arabia hen omschreef: “a little people, a silly people, greedy, barbarous, and cruel ”

 Volg Bart Schut op Twitter en Facebook.