EU en VS even schuldig aan Krimcrisis als Poetin

Westerse politici zijn nu bezig de grenzen van de Oekraïne heilig te verklaren. En dat is onzin. De grenzen van het huidige Oekraïne bestaan nauwelijks langer dan twintig jaar, en in die twee decennia is Oekraïne een wankelende en gecorrumpeerde staat geweest, van meet af aan leeggeroofd door bandieten die zich politici noemden ook al droegen ze soms mooie vlechten rond het hoofd, als traditionele Oekraïense boerenmeisjes.

Een groot deel van de Oekraïne behoort tot de Russische invloedssfeer, of we dat nou willen of niet. De taal, de cultuur, de geschiedenis, linken de Oekraïne aan Rusland. Kiev is zelfs de bakermat van de Russische cultuur. En de Krim, waar zoveel gedoe over is, is al eeuwenlang een Russisch schiereiland dat zowel voor de tsaren als de communisten en nu de autocraten van groot belang is.

Het is ondenkbaar dat een Russische leider, democratisch of niet, de Krim zal overlaten aan een Oekraïens bewind dat hij niet sterk kan beïnvloeden. En dat weet elke verantwoordelijke politicus in het Westen. Toch verschenen op het demonstratieplein in Kiev Europese politici, en dat was slechts de uiterlijke verschijningsvorm van veel verdergaande contacten. Ook de VS hebben zitten stoken in dit deel van de wereld. De oostgrenzen van de EU, en die van de NATO, moesten naar het oosten opschuiven, zo luidde de stille wens, maar Poetin weigert dat spel mee te spelen.

Natuurlijk moeten we begrip hebben voor de democratische verlangens van veel Oekraïners, maar de verdreven president Janoekovitsj was via ’schone’ verkiezingen democratisch gekozen en hij had via verkiezingen afgezet kunnen worden. De huidige voorlopige regering heeft minder legitimiteit dan die van Janoekovitsj.

De EU heeft niets te zoeken in Oekraïne. Wij kunnen het ons niet veroorloven om tientallen miljoenen mensen op te nemen en hun via subsidies een westerse levensstijl te bieden. Onze Europese politici, allen lid van een oncontroleerbare Europese bureaucratische elite die gezien haar ondemocratische karakter niet onderdoet voor de autocratische elite van Rusland, hebben met vuur gespeeld en een flinke uitslaande brand veroorzaakt. Daarvan zijn ze nu even geschrokken.

Het kan een dure brand worden die de energiedeals tussen Europese landen en Rusland kan verzieken. De handelsbelangen tussen Nederland en Duitsland enerzijds en Rusland anderzijds zijn enorm. Als die eraan gaan, wordt het even heel koud in grote delen van Europa; maar het vermogen van de Russen om te lijden is onvergelijkbaar veel groter dan het onze – die strijd verliezen we, dus moeten we er niet aan beginnen.

Inschatting

Ook hebben we geen zicht op de samenstelling van de demonstranten die de macht in Kiev gegrepen hebben. Het lijkt erop dat onze journalisten daar dezelfde inschattingsfouten maken die ze de afgelopen jaren in de Arabische wereld hebben gemaakt. Onze waarnemers dansten van vreugde op de mooie tafel van Pauw & Witteman om het begin van een heerlijke Arabische Lente te vieren. Ik wees er meteen op dat dat zelfbedrog was. Maar mensen willen graag zien wat ze willen zien, tot ze met hun kop tegen de werkelijkheid aanlopen.

De BBC bleef de afgelopen weken opmerkelijk nuchter. Newsnight bracht een verontrustende reportage over Oekraïense neofascisten, die nu ook zitting hebben in de voorlopige regering. Wanneer Poetin spreekt over fascisten en neonazi’s die in Kiev de macht gegrepen hebben, dan zit hij er niet helemaal naast. Ofwel: we hebben geen idee wat we doen als we de oppositie in de Oekraïne steunen. We hadden afstand moeten houden van het Oekraïense mijnenveld.

De Europese bureaucraten in Brussel pochen al jaren dat zij de vrede in Europa hebben bewaard. Dat is een leugen, zoals ze nu bewijzen. De spanningen zijn mede door hen geprovoceerd. Waarom? De domme, oude drijfveren: roem, macht, ego.

En wat is de rol geweest van Amerika? Enkele weken geleden lieten de Russen een afgeluisterd telefoongesprek lekken dat de Amerikaanse onderminister van BZ, Victoria Nuland, met de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Geoffrey Pyatt, had gevoerd. Dat was pijnlijk. Daaruit bleek dat de twee Amerikaanse diplomaten niet alleen de situatie analyseerden, maar vooral ook pogingen ondernamen de ontwikkelingen in Oekraïne naar de hand te zetten. Maar: dit is Poetins achtertuin, niet een bananenrepubliek in LatijnsAmerika. Wat zou Obama doen wanneer soortgelijke ontwikkelingen in Mexico zouden plaatsvinden en op de pleinen van Mexico City Russische politici de menigte kwamen ophitsen? Ik had willen schrijven: Obama was dan ook keihard opgetreden, net als Poetin – maar dat weet ik niet zeker.

Speeltje

Obama heeft bij zijn aantreden gezegd dat hij Amerika wilde ’transformeren’. Het was vaag wat hij daarmee bedoelde, maar na vijf jaar is zijn politiek duidelijk geworden. Hij voert in Amerika elementen in van de Europese verzorgingsstaat, en dat leidt tot grote interne spanningen. In de internationale politiek liet hij ooit Hillary Clinton in Moskou een kinderlijk speeltje afgeven dat een ’reset’-knop moest uitbeelden. Ze hadden het Russische woord ’peregruzka’ op het speelgoedje laten zetten in de overtuiging dat dat ’reset’ betekende, maar het betekende ’overspanning’. Kennelijk was er geen behoorlijke vertaler te vinden bij het Amerikaanse ministerie van BZ, en dat blijf je ook nu voortdurend voelen. Dachten ze echt dat ze Ruslands geopolitiek met een speelgoedje konden beïnvloeden?

Obama is opgegroeid in progressieve academische kringen die vertrouwd zijn met marxistische modellen, maar de Russische cultuur onttrekt zich daaraan. Westerse dreigementen ketsen af op de geharde Russische ziel, ja, versterken de gedachte dat buitenlandse krachten tegen Rusland samenspannen – en die gedachte is niet eens onzinnig.

De Krim is in 1954 door de toenmalige communistische leiders in het Kremlin aan de deelstaat Oekraïne ’geschonken’ en nu nemen de nieuwe leiders in het Kremlin de Krim weer terug. Volgens Obama is dat een schending van het internationale recht. Maar dat zijn de duizenden Amerikaanse aanvallen met drones ook.

Onze eigen Brusselse autocraten vonden het cool even de spanning van een historisch moment te ervaren. Ze bewijzen daarmee enkel hun eigen roekeloosheid, want ze beloofden de Oekraïners vormen van welvaart en vrijheid die ze niet konden waarmaken. We kunnen ons boos maken op Poetin, maar Brussel en Washington hebben minstens zoveel schuld aan deze dolle crisis.