D66 is het nieuwe CDA

Hans van Mierlo had in de jaren '60 een visie toen hij D66 oprichtte: hij ergerde zich aan het gesloten stelsel van de machtspolitiek wat met name door het CDA (en diens voorlopers) in stand werd gehouden. Het werd tijd om met name de christendemocraten een toontje lager te laten zingen, besloot de man. Tijd voor een groot D66, en tijd om de christendemocratie als relevante machtsfactor op te volgen. Van Mierlo kwam enkele jaren geleden te overlijden, maar kan tevreden rusten nu zijn missie bijna voltooid is.

Ziet u? In de tijd van Van Mierlo was het CDA nog veel groter dan we tegenwoordig voor mogelijk houden. In de steden maakte de PvdA toen weliswaar ook al de dienst uit, maar leverden de precursors van het CDA - ARP en KVP- dikwijls de tweede én derde fractie van het land. Inmiddels is het CDA in vrijwel alle steden bijna compleet weggevaagd. Christendemocratische rompfracties is wat de partij daar rest, slechts twee of drie man sterk. En ondanks de sterke impopulariteit van andere partijen, en ondanks de te verwachten lage opkomst is de bodem nog lang niet in zicht voor de lokale strijders van Sybrand Buma. Maurice de Hond verklaart:

Het gaat dus echt heel slecht met het CDA. En nu ten midden van de rokende puinhopen van Rutte II ook de PvdA in elkaar dondert, ruikt D66 een dikke, vette kans. De sociaal-liberalen dingen anno 2014 mee om de hoofdprijs bij de Gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen. Ook in Rotterdam verzet de partij de bakens flink, en in Leiden maakt de partij zich op voor inmiddels een tweede termijn als grootste partij van de stad. Tel daarbij de oprichting van een recordaantal D66-afdelingen in agrarische gemeenten en u heeft door: D66 zal heel veel stoeltjes en invloed gaan winnen aanstaande woensdag. De claim die D66 kan gaan leggen op het predicaat 'volkspartij', wordt steeds sterker.

Want laten we onszelf niet voor de gek houden: het D66-geluid is voor veel kiezers ook gewoon heel erg verleidelijk. De partij is niet al te links, niet al te rechts, maar vaart een electoraal veilige middenkoers - net als het CDA tientallen jaren heeft gedaan. Het verschil is echter: D66 is in de mode, in tegenstelling tot het christendom en de christendemocratie. Daarnaast vormen de mannen en vrouwen van Pechtold een partij met stijl; 'volksheid' wordt er vermeden en zonder masterstitel hoef je niet eens te dromen van het worden van kaderlid, laat staan Kamerlid. In het hoogopgeleide, zwaar getertiariseerde Nederland maakt zo'n uitstraling natuurlijk een enorme indruk en ben je een club waar veel mensen bij willen horen.

Mijn vermoeden is dat de Gemeenteraadsverkiezingen nog slechts het begin zullen zijn van de transformatie van D66 van getuigenispartij tot echte machts- en volkspartij. Het oude CDA wordt op alle punten overvleugeld. Voorlopig heeft D66 nog een hoop groeipotentieel, en het is dan ook wachten op de eerste premier van D66-huize. Laten we voor onze mentale gezondheid in ieder geval hopen dat die fase van het volwassenwordingsproces pas aanbreekt als het tijdperk-Pechtold reeds ten einde is.