Unleashed in the East
Het gaat niet goed in de Oekraïne.
Het land is politiek verscheurd en zit door jarenlang wanbeleid financieel aan de grond. Corruptie tiert welig en het nationaal inkomen wordt afgeroomd door de zichzelf verrijkende bovenlaag.
Na de oranjerevolutie van 2004 deed het land het economisch niet slecht. Dankzij een stijgende prijs van ijzererts, een belangrijk exportproduct, liet het land behoorlijke groeicijfers zien. Maar met het uitbreken van de globale crisis in 2008 zakte ook de prijs van ijzererts. Dat trof het land hard. In 2009 kromp de economie met 15%. En zoals wel vaker legt een economische crisis ook andere spanningen bloot. De verschillen tussen het op Europa gerichte westen van het land en het naar Rusland kijkende oosten kwamen weer zeer prominent naar voren. De geest is uit de fles. Rusland zelf ondertussen, beschouwt de hele Oekraïne als haar voortuin en wil het in haar invloedsfeer behouden. Het Kremlin was dan ook niet blij met het afzetten van de door haar gesteunde president Janoekovitsj. Binnen dit geopolitieke spanningsveld moet gezocht worden naar een oplossing voor de acute financiële problemen.
Die problemen zijn nijpender geworden omdat Rusland uit onvrede met de ontwikkelingen in Kiev een pakket noodsteun van $15 miljard in de ijskast heeft gezet. Geld om de nood te lenigen moet dus ergens anders vandaan komen. Want geen geld overmaken en het land laten afglijden in een bankroet en een mogelijke burgeroorlog is echt geen optie die te overwegen is. Vandaar dat de EU nu aan het kijken is wat ze kan doen om bij te dragen aan de 25 miljard die de tijdelijke regering in Kiev nodig zegt te hebben. Steun van de EU is echter onwenselijk.
Het is veel beter dat een steunoperatie van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) komt. Steun van de EU zou door Rusland kunnen worden uitgelegd als het kopen van invloed in haar invloedssfeer door een vreemde mogendheid. Het politiek neutrale IMF heeft daar minder last van.
Steun van het IMF wordt echter nooit zomaar verleend en er gaan onderhandelingen over de voorwaarden aan vooraf. Hoeveel tijd er echter nog is voordat Kiev zonder geld zit blijft wat onduidelijk. Zo zegt Europarlementariër Libor Roecek dat er heel snel $4 miljard nodig is om essentiële zaken als (Russische) gasimporten te kunnen betalen. Maar volgens IMF bewindvoerder Menno Snel heeft de Oekraïne voldoende valuta reserves om het nog een tijdje vol te houden. Dat er reserves zijn klopt maar ze nemen wel in hoog tempo af. In 2011 nog beschikte het land over $38 miljard aan reserves. Eind januari was dit nog $16 miljard, en nu een maand later nog maar $12 miljard. De snelle daling komt mede doordat burgers hun Hryvnias omwisselen in harde valuta. Als dat een nog grotere vlucht zou nemen kan het leiden tot kapitaalrestricties en krijgen we een corralito Argentijnse stijl.
Er is dus tijd maar niet heel veel. Een bijkomend probleem is dat de onderhandelingen over steun gevoerd worden met een interim-regering. De politieke kaarten kunnen na de verkiezingen op 25 mei weer heel anders liggen. Maar dit alles neemt niet weg dat er steun geboden moet worden. Niet omdat dit zo leuk is maar omdat er feitelijk geen keuze is. Tenzij je een groot desintegrerend land tussen de EU en Rusland als mogelijk scenario wenst te accepteren.
Ewoud Jansen, Econoom en publicist, Twitter: @ewoudjansen
