Afgelopen vrijdag maakte het Duitse gerechtshof in Karlsruhe bekend dat een definitief oordeel over Draghi's OMT programma wordt doorgeschoven naar het Europese Hof van Justitie.
Vandaag maakt de Duitse centrale bank, de Bundesbank, bekend dat zij niets zegt over deze kwestie, zolang het oordeel van het Europese Hof nog niet bekend is. Waar gaat het hier eigenlijk over? Wat is er aan de hand? En waarom is dit zo belangrijk?
Even in het kort: de president van de
Latijns Europese Bank, de Europese Centrale Bank (ECB), de Italiaan Mario Draghi kondigde in augustus 2012, luttele uren voor het begin van de Olympische Zomerspelen in Londen, zijn Outright Monetary Transactions program (
OMT) aan. Tijdens die meeting in Londen verklaarde Draghi, dat indien nodig, de ECB onbeperkt staatsobligaties van zwakke eurolanden zou opkopen om de eenheidsmunt euro te redden. Deze aankondiging wordt met name door een groep Duitse economen en juristen bestreden, waarvan de bij DDS inmiddels bekende professor
Markus C. Kerber, één van de belangrijkste critici is. Maar ook rechtsgeleerde, professor Karl Albrecht
Schachtschneider, euro-criticus van het eerste uur, deed vandaag een flinke duit in het zakje.
In een
gastbijdrage in het Duitse zakenblad het Handelsblatt waarschuwde de jurist, dat doorgaan met het OMT programma het einde van de euro zal betekenen. Schachtschneider:
"Das Euro-Abenteuer geht unerbittlich seinem Ende entgegen, trotz aller Vorteile der für Deutschland unterbewerteten Währung für die deutsche Exportwirtschaft. Diese ist die eigentliche Verletzung der europäischen Solidarität, weil sie den Ländern mit überbewerteter Währung keine Wettbewerbschance in der Union und auf dem Weltmarkt lässt."
Schachtschneider bevestigt hier, wat wij van DDS al zo lang zeggen: de one-size-fits-all euro maakt het landen, voor wie de euro veel te duur is, onmogelijk om economische groei te realiseren. En de overschotlanden, zoals Duitsland, financieren hun eigen export door de enorme transfer betalingen richting Latijns Europa.
Al vóór de invoering van de euro en vervolgens wederom vanaf het begin van de eurocrisis oefent deze Schachtschneider onophoudelijk kritiek op de euro en bestookt hij de rechters van het Bundesverfassungsgericht (BFG) met scherpe juridische vragen. Zo stelde hij
al in 2010 de rechtmatigheid van de ruimhartige steun aan Griekenland ter discussie. Logisch, want niet alleen werden daarbij de '
no bail out' afspraken uit het Verdrag van Maastricht (later Lissabon) op fundamentele wijze geschonden, ook overtrad de ECB haar statutair mandaat. Alle reden dus om aan de -juridische- bel te trekken. Echter, zowel toen als tijdens de juridische procedure inzake de rechtmatigheid van het Europees Stabiliteits Mechanisme (ESM), heeft het BFG telkens ingestemd met de Brusselse plannen. Maar deze keer hebben ze gezegd dat het OMT-programma in strijd is met de Duitse grondwet, maar niettemin hun definitieve oordeel opgeschort en de kwestie doorgeschoven richting Europese Hof van Justitie. Wat betekent dat?
De Europolis Groep, waartoe Kerber behoort, had afgelopen vrijdag al een
persbericht hierover doen uitgaan. En vanochtend sprak ik uitgebreid met Kerber over deze kwestie. Hij wees er op, dat het BFG ondubbelzinnig had verklaard dat het OMT onwettig was. Een citaat uit het persbericht bevestigt dat:
"Mit eindeutigen Worten hat der Zweite Senat des Bundesverfassungsgerichts das OMT-Programm der EZB als unvereinbar mit dem EZB-Mandat und daher als einen ausbrechenden Rechtsakt qualifiziert."
'In strijd met het mandaat van de ECB' dus. Waarom dan nog naar het Europese Hof gaan? Immers, net zoals BUBA president Weidmann ook al eerder verklaarde, druist het OMT-programma in tegen de afspraken in Europees verband, dat het de ECB verboden is om aan monetaire staatsfinanciering te doen. De ECB heeft zich niet met de economische en monetaire aangelegenheden van individuele lidstaten te bemoeien. Kerber:
"Das Recht und die Funktionsweise von Zentralbanken, gehört schließlich keinesfalls zum Alltagsgeschäft eines Verfassungsrichters. Der Verfahrensbevollmächtigte dieser Verfassungsbeschwerde, der im Namen von mehr als 5000 Klägern auch in Luxemburg gegen das OMT-Programm geklagt hat und erstinstanzlich ohne Sachentscheidung abgewiesen wurde, fühlt sich durch die Ausführungen des Bundesverfassungsgerichts bestätigt: Die rechtliche und ökonomische Auseinandersetzung mit dem OMT-Programm, die Luxemburger Richter bislang scheuten, wird Ihnen nunmehr und zwar durch die Karlsruher Richter aufgezwungen.
Volgens Kerber is het functioneren van centrale banken bepaald geen alledaagse aangelegenheid voor het BFG, laat staan voor het Europese Hof. Maar de vraag is wat de Duitse regering gaat doen als de BUBA overstemd wordt door het Latijnse blok? Dat dit gebeuren zal is zeker. En dan rest de Duitse regering niets anders dan de euro vaarwel te zeggen óf een transferunie te accepteren... Gelet op de pro-EU houding van Merkel, zeker met de SPD in de regering, doet dat het ergste vrezen.
Ook volgens professor
Marcel Fratzscher van de Berlijnse economische denktank Deutsches Institut für Wirtschaftforschung (DIW) betekent de uitspraak 'een voorlopig einde' van het OMT-programma. '
De ECB zou zich in een politiek moeilijke positie begeven wanneer ze deze maatregel uitvoert tijdens de procedure voor het Europees Hof van Justitie', aldus Fratzscher. En ook de Duitse topeconoom professor Hans-Werner Sinn, van het vermaarde Ifo Instituut, laat zich in niet mis te verstane
bewoordingen over het OMT-programma uit:
"Diese Position hatte das Gericht auch schon in seinem vorläufigen Urteil vom September 2012 (op 6 september ging het OMT officieel van start, red.) vertreten. Dort sprach es von einem Verbot einer Politik, die darauf zielt, die Finanzierung eines Staates vom Kapitalmarkt unabhängig zu machen. In der neuen Stellungnahme wird das Gericht präziser, indem es sich generell gegen eine Politik wendet, die die Zinsaufschläge verringert. Diese Position ist ökonomisch korrekt, denn Zinsaufschläge sind das zentrale Mittel zur Vermeidung von Schuldenexzessen im Euroraum. Wenn sich Staaten überschulden, sinkt die Wahrscheinlichkeit, dass sie die Schulden zurückzahlen werden, und die Gläubiger verlangen höhere Zinsaufschläge. Das wiederum bremst die Verschuldungsneigung. Angesichts des Umstandes, dass die realwirtschaftliche Krise Südeuropas aus einer inflationären Kreditblase resultierte, die die betroffenen Länder ihrer Wettbewerbsfähigkeit beraubte, ist dies entscheidend für die langfristige Existenz und Stabilität des Eurosystems. Die EZB tituliert ihre Politik der Eliminierung der Zinsunterschiede als Verbesserung der Transmission der Geldpolitik, doch in Wahrheit verzerrt sie dadurch die Kapitalströme in Europa. Das Sparkapital des Nordens wurde vor der Krise zum Teil in Südeuropa verbrannt."
Volgens Sinn is het dus verboden dat de ECB zich met de financiering van lidstaten bemoeit. Bovendien zorgt de one-size-fits-all euro ervoor dat er geen landenspecifiek rentebeleid kan worden gevoerd, met als gevolg dat het Noordelijke spaargeld gedeeltelijk verdampt in Zuid-Europa. Sinn vervolgt dan met:
"Dennoch wird das Urteil nicht ohne Auswirkungen auf die Geldpolitik der EZB bleiben. Zum einen wird es die EZB nicht wagen, das OMT zu aktivieren, bevor der EuGH entschieden hat, weil es ohne eine konkrete Anwendung die Fiktion aufrechterhalten kann, es sei noch gar keine Maßnahme ergriffen worden was ein rechtlich relevanter Tatbestand sein könnte. Zum anderen wird das Urteil seine Auswirkungen auf die öffentliche Debatte nicht verfehlen, weil es die Position der Eurokritiker und die allgemeine Skepsis der Deutschen gegenüber der EZB-Politik verstärken wird. So erhalten die AfD und die eurokritischen Flügel der Unionsparteien (z.B. Gauweiler in der CSU) Aufwind. Das wiederum wird die Bundesregierung zu einer Neubestimmung ihrer Position in der Eurokrise zwingen. Die Politik der augenzwinkernden Zustimmung zur Politik der EZB, mit der Kanzlerin Merkel der Bundesbank in den Rücken gefallen ist, dürfte damit an ihre Grenzen gekommen sein."
Volgens Sinn is het dus uitgesloten dat Draghi überhaupt zijn OMT-programma kan uitvoeren zónder dat er een uitspraak van het Europese Hof ligt. En volgens Kerber zal die uitspraak waarschijnlijk een 'in between' karakter hebben. Dat wil zeggen, het Hof zal zeggen dat het niet 'compleet illegaal' is, maar 'onder voorwaarden' toegestaan. Welke voorwaarden dat zullen zijn is ongewis. Zeker is wel, dat mocht het besluit zo uitvallen dat de Duitse grondwet wordt overtreden en de BUBA wordt overruled door de Latijnse stem, dat dan de pleuris uitbreekt in Duitsland. In Kerber's terminologie: 'that would cause a firestorm in Germany'.
De eerder genoemde rechtsgeleerde Schachtschneider denkt dat de bezwaren van de tegenstanders van het OMT gegrond zijn:
"Der Beschluss gibt den Verfassungsbeschwerden gegen das OMT-Programm und die monetäre Staatsfinanzierung in vollem Umfang Recht. (...). Das Verhältnis von Geldpolitik und monetärer Finanzpolitik war und ist die Kernproblematik dieses jetzt abgetrennten Verfahrens. Die Vorlage beim EuGH habe ich erwartet. Sie irritiert mich nicht. Das Euro-Abenteuer geht unerbittlich seinem Ende entgegen, trotz aller Vorteile der für Deutschland unterbewerteten Währung für die deutsche Exportwirtschaft. Diese ist die eigentliche Verletzung der europäischen Solidarität, weil sie den Ländern mit überbewerteter Währung keine Wettbewerbschance in der Union und auf dem Weltmarkt lässt."
Zoveel is zeker, er is een storm aan kritiek aan het ontstaan bij Duitse wetenschappers over de politieke rol die de ECB speelt en het disfunctioneren van de muntunie. Het is heus niet alleen Capital Economics die de conclusie trekt dat de euro en deze EU catastrofaal uitpakt voor de sterke lidstaten. Het zijn deskundigen overal in Europa die dit constateren. De burger is door Brussel tot nu toe vakkundig buitenspel gezet, maar één ding vergeten die beroepsbureaucraten daar: de soevereiniteit van elke lidstaat ligt uiteindelijk bij haar burgers. En die soevereiniteit kan men niet ongestraft eindeloos blijven verloochenen.
Klik hier voor een overzicht van mijn columns en volg mij hier op Twitter. 
