Global Wealth Tax: goed of slecht?

Ik berichtte vanaf deze plaats al eerder over een recent rapport van het IMF waarin gepleit werd voor een éénmalige 10 procentsheffing op alle spaartegoeden in de eurozonelanden om de schuldenberg van de overheden tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. De discussie hierover is weer in volle gang. In een artikel in de WSJ van afgelopen dinsdag voorspelt Romain Hatchuel dat overheden binnen niet al te lange tijd over zullen gaan tot deze 'rijken belasting'. Hij haalt een studie aan van het IMF waarin wordt gesteld dat de maximale belastingdruk van een ontwikkeld land 60 procent kan bedragen, véél hoger dan het huidige percentage (niet duidelijk is of men de totale gemiddelde belastingdruk bedoelt, daar ga ik gemakshalve van uit).

Voor veel mensen klinkt dit waarschijnlijk als muziek in de oren: rijken die meer belasting gaan betalen! Dat is toch gewoon rechtvaardig? Het moge duidelijk zijn dat ik hier heel anders tegen aan kijk. En ik vind ook dat hier heel goed over nagedacht moet worden, omdat het vergaande consequenties kan hebben voor de toekomst. Mijn vermoeden is, dat als deze plannen werkelijk worden doorgezet, dit het einde betekent van het liberalisme, de vrije markt en het vertrouwen in het huidige financiële systeem. We verkeren niet alleen in een eurocrisis, maar ook in een existentiële morele crisis.

Immers, we hebben dan te maken met een vorm van staatssocialisme, dat klaarblijkelijk op willekeurige momenten een greep kan doen in uw portemonnee. In gewone mensentaal heet zoiets 'diefstal' en dat is volgens het wetboek een strafbaar feit. Behalve als de staat het doet, dan heet het legitiem te zijn. A-moreel is een betere typering. De gevolgen van deze plannen zullen bovendien gigantisch zijn. Niet alleen ontmoedigt dat het vrije ondernemerschap, wat weer nadelig is voor de economische groei; het zal ongetwijfeld ook leiden tot een grotere corruptie, kapitaalvlucht, een zwart geld circuit en nog heviger belastingontwijking.

Er is vanzelfsprekend niets tegen om hulp te bieden aan de zwakkeren van de samenleving, mits dit geschiedt op vrijwillige basis. Elke vorm van dwang zou men dienen af te keuren en moeten bestempelen als diefstal. Maar de implicaties gaan verder dan dit. Het IMF heeft het in eerste instantie over een éénmalige heffing, maar wie garandeert u dat het hierbij blijft? Het kwartje van Kok zou ook teruggegeven worden, maar de ervaring leert, dat eenmaal gegeven, geheven blijft. De staat heeft altijd meer geld nodig om haar apparaat te betalen. Denk maar aan de 'crisisheffing', die was ook zogenaamd éénmalig, maar werd ook verlengd. Komend jaar voor de derde keer. Het zal mij benieuwen of die heffing ooit verdwijnt. Ik ben er niet gerust op. Of u maar even wilt betalen! 

Toch ben ik bang dat Hatchuel gelijk krijgt met zijn voorspelling. Het past in deze tijdgeest van herverdeling van welvaart. We zien dat aan de ontwikkelingen binnen de Europese Unie en dan vooral de geldtransfers van sterke eurolanden naar zwakke eurolanden; we zien dat aan de plannen met de bankenunie, waar sterke banken de gaten van de zwakke broeders zullen moeten opvullen; en we horen dat nu ook aan de geluiden die het IMF en ook eerder de Europese Commissie de wereld inbazuinen. En dat, terwijl nog niet eens zo heel lang geleden de commissie Dijkuizen een verlaging van de belasting op spaargeld bepleitte. Maar (geld-)nood breekt wet kennelijk.

Dit alles raakt natuurlijk wel aan principiële vraagstukken over eigendomsrecht en belastingheffing. Wat is redelijk en verdedigbaar? Volgens het IMF is er nog altijg groei van het BBP mogelijk bij een maximale belastingdruk van 60 procent. Nou, die hebben we al in Nederland. Sterker nog, wie ruim in het toptarief zit betaalt nog veel meer. Ga maar na: boven de € 55.992 bruto betaalt u 52 procent belasting (gemiddeld minder, maar het gaat nu even om de totale belasting op de laatste euro). U betaalt 21% BTW, diverse gemeentebelastingen, provinciale opcenten, milieuheffingen, accijnzen op genotsmiddelen en brandstoffen en ga zo maar door. Je kunt het zo gek niet verzinnen of de overheid verzint wel een manier om een deel van uw inkomen op te eisen. Buitengewoon onwenselijk, omdat het op lange termijn innovatie ontmoedigt, luiheid kweekt en dus slecht is voor de broodnodige economische groei en werkgelegenheid. De internationale politieke elite doet maar wat: er worden hele naties op ondoordachte wijze kapotbelast, de instroom van veelal laaggeschoolde arbeid van arme naar rijke EU landen gaat gewoon door, maar zinvolle strategische keuzes zoals China die momenteel maakt zijn aan de EU bestuurders niet besteed. Ik noem het wanbeleid.

Het enige wat belangrijk lijkt te zijn is het binnenharken van zoveel mogelijk geld door middel van belastingheffing van burgers en bedrijven. Hoogste tijd dus om de rol van de overheid eens goed tegen het licht te houden om te bepalen wat voor taken zij wel en welke zij beter niet kan uitvoeren. Zeker in de representatieve democratie die we hier kennen en waarvan we ons zo langzamerhand kunnen afvragen of die nog wel adequaat is, gelet op de toenemende invloed van Brussel. Het komt mij voor dat degenen die belasting betalen ook wat te zeggen mogen hebben hoe het geld besteed wordt. Het is tenslotte gemeenschapsgeld dat uitgegeven wordt.

En dan te bedenken dat bijvoorbeeld in ons land de hoogste twintig procent goed zijn voor ruim zeventig procent van de totale inkomstenbelasting van de staat. De laatste tien procent is zelfs goed voor ruim de helft van alle belastinginkomsten. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. En dan hebben we het alleen nog maar over de inkomstenbelasting; over volksverzekeringspremies of werknemerspremies hebben we het nog niet eens gehad. Met andere woorden: er is allang sprake van een enorme afgedwongen solidariteit door inkomensherverdeling. Maar dat gaat volgens sommigen -ik noem geen namen- nog niet eens ver genoeg. En waar hebben we het eigenlijk over? Hoe komt de Nederlandse staat aan haar inkomsten?

Uit een aardige interactieve animatie van het CBS kunnen we zien hoe het anno 2012 gesteld was met de Nederlandse belasting opbrengsten. Hieruit blijkt, dat de staat € 138,2 miljard aan belastingen binnenkrijgt. Het overgrote merendeel daarvan (€ 126,2 mrd. ofwel 91%) wordt geheven door het rijk, € 8,1 mrd. door gemeentelijke overheden (6%) en € 3,9 mrd. door Provincies en Waterschappen (3%). Van die € 126,2 miljard die het Rijk heft, bestaat het merendeel uit loon- en inkomsten belasting (€ 44,4 mrd. ofwel 35%) en BTW (€ 41,4 mrd. ofwel 33%). De inkomstenbelasting en de BTW zijn dus samen goed voor bijna zeventig procent van alle belastingopbrengsten. De rest wordt geïnd via de vennootschapsbelasting (€ 11,8 mrd ofwel 9%), brandstof accijnzen (€ 7,5 mrd. ofwel 6%), milieuheffingen (€ 4,3 mrd. ofwel 3%) en een grote post overige belastingen (€ 16,6 mrd. ofwel 13%). Hierin zitten onder andere dividendbelasting, successierechten, tabaks- en alcoholaccijnzen, bankenbelasting, motorrijtuigenbelasting en verkeersboetes.

Gemeentelijke heffingen bestaan onder meer uit parkeerbelasting (een goudmijn), bouwleges, hondenbelasting (toch nog goed voor € 3,6 miljoen per jaar), onroerende zaak belasting, WVO heffing, de lijst is eindeloos.

En nu gaan er dus stemmen op om de spaarders van hun opgebouwde tegoeden te beroven. En het zou gaan om een éénmalige heffing. Het IMF verklaarde later dat het slechts een 'denkoefening' betrof. Maar wie gelooft dat? Ook Hillary Clinton heeft zich al eens in die richting uitgelaten. Zie hier (vanaf minuut 23:30). Volgens mevrouw Clinton dienen rijken een bijdrage te leveren aan de economische groei van hun land. Wat zij daaronder verstaat? Niet de gebruikelijke zakelijke investeringen, maar het bouwen van ziekenhuizen en scholen. Er zitten echt hele wereldvreemde types op machtige plaatsen in de wereld. Zorgelijk, want du moment dat burgers er niet op kunnen vertrouwen dat hun spaargeld veilig is bij de bank, dan stort het hele financiële stelsel in en gaat alles contant. Het is niet voor niets dat de EC al bezig is met vergaande plannen voor een cashloos universum. Alleen zo kan men zeker zijn van belastingopbrengsten. En hetzelfde geldt voor het Europese depositogarantiestelsel, onderdeel van de beoogde bankenunie, dat spaarders tot een ton moet vrijwaren en een snellere uitbetaling (binnen 7 werkdagen) moet garanderen. Daar is geld voor nodig en om dat geld te krijgen moeten er belastingen geheven worden. Het zal mij benieuwen wat Dijsselbloem morgenmiddag gaat zeggen over de uitkomst van het overleg van de Raad van ministers van Economische en Financiële zaken, dat vandaag en morgen in Brussel wordt gehouden.

Maar al met al zie ik een ontwikkeling van globaliserend denken in de internationale politieke en financiële wereld die ik bepaald niet toejuich. Ook daardoor zal de individuele vrijheid steeds verder onder druk komen te staan. En die vrijheid is nog altijd de beste basis voor economische groei, niet de groei van overheden en (grote) banken. Beiden zouden juist moeten krimpen.