Afgelopen vrijdag hield Guy Verhofstadt de Van der Leeuw lezing. Vandaag het tweede deel van de analyse van deze 'Verhofstadt-lezing'; hier deel 1. Het is ook interessant om te zien op welke manier Verhofstadt de kritiek probeert te weerleggen over 'nationale identiteit' of 'nationale cultuur'. Leest u maar even mee, ik citeer:
"Telkens als ik een pleidooi houd voor een meer geïntegreerd Europa, hoor ik als tegenargument dat we zo onze eigenheid dreigen te verliezen. Onze nationale identiteit. Onze cultuur. Het feit dat we ondertussen massaal jobs verliezen omdat we in de geglobaliseerde wereld van vandaag marktaandelen kwijt raken, lijkt ons minder te deren. (...) Het tegendeel is waar. Ik zou kunnen verwijzen naar de vele tolken, vertalers, maar ook structuurfondsen die net een bescherming bieden voor onze culturele diversiteit. Zij faciliteren meertaligheid. Zij beschermen minderheden. (...) Meer nog, zo'n Europa is juist een dam (...) tegen het uitschakelen van meertaligheid. Tegen het discrimineren van minderheden. Tegen het opleggen van een culturele of religieuze norm."
De redenering van de heer Verhofstadt is tweeërlei:1. 'we' verliezen in Europa massaal marktaandeel aan opkomende economieën en daarom doen natiestaten er niet toe (en hebben we dus een federaal Europa nodig). Ziet u de bananenredenering? Hier worden twee zaken met elkaar in verband gebracht waartussen geen enkel rechtstreeks verband bestaat. Dat heet in de argumentatieleer het argument 'Post hoc ergo propter hoc': er wordt een oorzakelijk verband gesuggereerd dat er in werkelijkheid niet is.
2. Dezelfde redeneerfout maakt Verhofstadt in het tweede deel van zijn betoog: er zijn vele tolken en vertalers in Brussel en 'dus' is er geen sprake van een nationale identiteit. Hij haalt er zelfs 'structuurfondsen' bij, die er al helemaal niets mee te maken hebben en zelfs de discussie over minderheden en het al dan niet opleggen van een culturele of religieuze norm. Dit verhaspelen van zaken die niets met elkaar te maken hebben staat bekend als de redeneerfout 'willekeurige correlatie', een veelgemaakte fout in het politieke discours.
We gaan verder met Verhofstadt's verhaal. Nu probeert hij het argument dat de kracht van Europa juist ligt in haar diversiteit te ontkrachten. Let u op hoe hij dat doet. Ik citeer:
"Het fundament van een federaal Europa is het behoud van de pluriformiteit, de multiculturaliteit, de meertaligheid, de diversiteit in al zijn vormen. (...) Zo'n Europa gaat op zoek naar (...) wat ondanks al onze verschillen ons gemeenschappelijk draagvlak is. En dat gemeenschappelijk draagvlak zijn de waarden die we delen, onze gemeenschappelijke principes, onze gezamenlijke idealen: de democratie, de vrije markteconomie, de sociale verantwoordelijkheid, de vrijheid van meningsuiting, de verdraagzaamheid, de vrije beleving van iedere religie of levensbeschouwing, de gelijkheid van man en vrouw. (...) Ik zeg nadrukkelijk: elke samenleving in de Europese Unie. (...) Want het is niet juist zoals allerlei populisten, nationalisten en eurosceptici beweren dat er in Europa verschillende maatschappelijke sokkels zouden bestaan, uiteenlopende maatschappelijke draagvlakken die met elkaar incompatibel zouden zijn. Verschillende maatschappelijke waarden die anders worden ingevuld naargelang men zich in het noorden of het zuiden van Europa bevindt, rond de Middellandse Zee of aan de Baltische kust. Dat is larie. Dat is onzin. Neen, de Grieken worden niet geboren met een niet te weerstane aandrang tot corruptie. De Italianen zijn geen fraudeurs van nature. De Portugezen zijn geen luiaards bij wie het niets doen ingebakken zit."
Ziet u? Wederom dezelfde redeneerfouten: verbanden leggen die er niet zijn, oorzakelijke verbanden suggereren die niet kloppen, het omdraaien van oorzaak en gevolg. Maar het gaat nog verder:
"De zin om te ondernemen is dus niet Noord-Europees, maar Europees. Net zo geldt dat voor de solidariteit met de zwakkeren in de samenleving, de zoektocht naar rechtvaardigheid, de democratische rechten en plichten, de burgerlijke vrijheden. Al deze principes zijn universeel in Europa."
Eerst een open deur die er niet toe doet en vervolgens weer de correlatie fout, het houdt niet op. Maar het wordt nog mooier. Verhofstadt gaat helemaal los. Hij stelt dat er wel degelijk een '
Europese cultuur' bestaat, daarbij verwijzend naar de Franse historicus
Jacques le Goff. Die wijst op de bijzondere prestaties van Hollanders, Portugezen, Italianen, Britten, Spanjaarden. Verhofstadt concludeert dat dit allemaal 'Europeanen' zijn en
dus deel uitmakend van een 'Europese cultuur'. Kan het simplistischer?
Vervolgens volgt een lang betoog over het belang van kennismaking met 'andere culturen'. Verhofstadt haalt Henry Kissinger aan, die zei dat hij door zijn contacten met Chinezen 'een beter strateeg' was geworden. En natuurlijk de dooddoener dat de Nederlandse Gouden Eeuw te danken zou zijn geweest aan 'tolerantie, openheid op de wereld en migratie'. Gevolgd door een opmerking dat Friesland Zeeland niet is en Holland geen Friesland is. Tja, wat moet je nog zeggen over dit soort 'wijsheden', uitgesproken door een voormalig premier van België?
Daarna volgt een tirade over het onvrije Rusland en China, die in tegenstelling tot Europa 'geen vrije, creatieve ruimte' zouden bieden. Via die 'vrije Europese creatieve ruimte' komt Verhofstadt dan opeens op de plannen voor de Banken Unie. Je moet echt een knap politicus zijn om die 'gedachtensprong' te kunnen volgen. Hij doet dat door er op te wijzen dat Europa nog onvoldoende gebruik maakt van haar 'creatieve en innovatieve talenten'. En ja, die Banken Unie en gemeenschappelijk economisch en begrotingsbeleid bevordert dat natuurlijk allemaal. Begrijpt u het nog?
Maar het gaat Verhofstadt allemaal niet snel genoeg. Hij vindt dat de Europese regeringsleiders treuzelen, dat Europa daardoor kansen mist, achterop raakt, dat er 'geen wezenlijk onderscheid is tussen het bureaucratisch centralisme in Den Haag en het Jacobinisme in Parijs' (en dus ook niet tussen Brussel en Den Haag). De foutieve correlatie redeneringen gaan maar door, Verhofstadt slaagt er zelfs in om nationalisme te linken aan de klimaathype ('Verliezen we echt onze nationale eigenheid wanneer we de klimaatverandering samen te lijf gaan?'). Op zich heel knap, maar natuurlijk volstrekt buiten we werkelijkheid. Die is, dat natiestaten hun eigen taal, traditie, gewoonten en cultuur natuurlijk niet zullen opgeven voor een abstractie als 'we zijn allemaal Europeanen'. Er is geen Europees volk, er zijn wel vele Europese volkeren. Je zou van een gewezen premier verwachten dat hij deze oorverdovende werkelijkheid onder ogen zou kunnen zien, zeker ook, omdat in het kleine federale België die zogenaamde 'eenheid' ook al ver te zoeken is. Walen voelen zich Walen, Vlamingen voelen zich Vlamingen. Niks geen Belg, laat staan een Europees volk.
En zo gaat het nog pagina's lang door. Deze column zou te lang worden om elk onderdeel van de tekst van de heer Verhofstadt apart te bespreken, de rode draad uit diens wijze van redeneren is heel simpel: halve waarheden bezigen, verbanden leggen die er niet zijn en vervolgens het omdraaien van oorzaak en gevolg. Hij heeft een Verenigde Staten van Europa op het oog, een 'European Dream'. Zelf zegt hij over zijn imperatief dit:
"Wij kunnen geen Europese DREAM Act maken zonder dat deze strandt in het oeverloze overleg van de 28 lidstaten. Terwijl we nochtans wel dringend nood hebben aan Europees antwoord op de grote migratievragen. Wat doen we met jong, buitenlands talent dat wil bijdragen aan onze samenleving? Wat doen we met de vluchtelingen uit Syrië? Uit Afrika? Wat met de mensen die aanspoelen op Lampedusa? Gaan we dat werkelijk uit de weg gaan? Gaan we dat werkelijk lidstaat per lidstaat bekijken? In een Europa dat ondertussen al meer dan twintig jaar geen interne grenzen meer kent? Dat is onmogelijk. Dat is niet alleen de migranten aan willekeur onderwerpen, maar ook onszelf. Wij Europeanen moeten dringend ons lot in eigen handen nemen. Dat is mijn imperatief. We moeten sterke Europese instituties uitbouwen. Enkel zo kunnen we opnieuw vertrouwen scheppen in Europa en haar ons continent uit de crisis loodsen."
Overtuigend, vind u niet? Nog één laatste voorbeeld van de manier van redeneren van de heer Verhofstadt.
"(...) wat me het meest stoort in de Europese politiek van vandaag is het struisvogelgedrag van de nationale elites. Achter gesloten deuren erkent iedereen dat een beslissende en verregaande integratie van Europa de enige weg is om ons uit de crisis te loodsen. Meer nog, om nog een rol van betekenis te spelen in de wereld van morgen. Maar wanneer het er op aankomt deze stelling te verdedigen, is er niemand meer in velden of wegen te bespeuren. Uit angst, angst om de zogenaamde publieke opinie tegen de haren in te strijken. Terwijl het net de taak van politici is om een publieke opinie te creëren, een publieke opinie vorm te geven door visie te ontwikkelen, een perspectief op de toekomst gestalte te geven. Goede politici zijn geen volgers, maar voorlopers. Nog niet zo heel lang geleden kende het euro-optimisme geen grenzen. Er was een massale consensus vóór de uitbreiding van de Unie. Vóór de euro ook. Het pro-Europeanisme kon niet op. Europa stond helemaal niet ter discussie. Vandaag zouden de meesten de Unie willen laten vallen als een baksteen, al was het een te hete aardappel die hen werd toegeschoven. Alsof het iets is waar ze nooit iets mee te maken hebben gehad. Terwijl de Europese Unie ons meer dan zestig jaar vrede en welvaart heeft gebracht."
Je zou zeggen, kijkend naar de massale werkloosheid, sociale ontwrichting en torenhoge schuldenberg, dat een helder denkend mens uit bovenstaand citaat zou concluderen dat je dus onmiddellijk moet stoppen met deze desastreuze politiek. Als de bevolking het niet wil, dan moet je ermee stoppen. Zo niet Guy Verhofstadt. Hij concludeert dat Europa 'dus' een vlucht naar voren moet maken. Opnieuw.
Klik hier voor een overzicht van mijn columns en volg mij hier op Twitter. 
