Koerden in Syrië op weg naar eigen staat

De Arabische nieuwszender Al Jazeera berichtte gisteren dat de Koerden sinds juli vorig jaar al min of meer zelf de dienst uitmaken in het noordoosten van Syrië. Toen trokken zowel de bestuurders als soldaten van Assad zich uit het gebied terug. Wellicht doelbewust, om te voorkomen dat de Koerden, die zich tot dan toe wat op de vlakte hadden gehouden, zich zouden aansluiten bij het verzet tegen het regime. Of wellicht had Assad zijn soldaten simpelweg in het westen van het land nodig om tegen de rebellen in te zetten. Hoe dan ook, de Koerden waren opgetogen en zagen weinig reden om buiten hun woongebied mee te vechten tegen het regeringsleger. Beide partijen waren dus tevreden.

Ontevreden zijn de islamisten, die de ruggengraat van de oppositie vormen, en het naburige Turkije, dat vreest dat een autonoom Koerdistan in Syrië -- en ook al in Irak, waar de Koerden in het noorden van het land, tot afgrijzen van de centrale regering in Bagdad, hun eigen olie exporteren -- onafhankelijkheidsstrijders in eigen land zal inspireren. Eind vorig jaar gaf de Turkse premier Recep Tayyip Erdo?an zijn Syrische collega al de schuld van Koerdische aanvallen in het zuidoosten van Turkije.

Erdo?ans Syrië-beleid is echter weinig succesvol gebleken. Assad trok zich niets aan van al diens waarschuwingen en grote woorden. De grootste dreiging voor de Koerdische onafhankelijkheid komt van dezelfde Syrische rebellen die Westerse landen tot voor kort wilden bewapenen.

Al Jazeera doet verslag van gevechten tussen Koerdische en islamistische strijders. Hoewel de leider van de grootste Syrische Koerdische partij beweert dat hij niet streeft naar onafhankelijkheid, maar autonomie binnen Syrië, vrezen de soennitische groepen die zich door Al Qaeda laten inspireren dat de Koerden zich wel degelijk af zullen scheiden wanneer Assad valt.

Dat is geen ongegronde angst. Syrië is een kunstmatige staat, geen natie-staat. De Koerden in het noorden van Irak hebben genoeg grondgebied en olie om het op eigen kracht te redden. Als de spanningen tussen soennieten en sjiieten in het zuiden van dat land verder toenemen -- en dat is allesbehalve onwaarschijnlijk -- dan zouden de Iraakse Koerden wel eens kunnen besluiten de onafhankelijkheid uit te roepen en samen te gaan met de Koerden in Syrië.

Dat is het nachtmerriescenario van Turkije. Een Koerdische staat aan de zuidgrens zal bij Koerden binnen Turkije de hoop doen rijzen dat ook zij zich op een dag bij zo'n land kunnen aansluiten.

Het is nu misschien moeilijk voor te stellen. In het Westen delen we de wereld immers in staten in. Dat landen uiteen kunnen vallen, is iets waar we niet vaak rekening mee houden. Echter, juist in Europa zouden we moeten begrijpen dat elk volk snakt naar een eigen staat. Wij kunnen het ons veroorloven om de wereld in staten in te delen, omdat vrijwel alle Europese staten natie-staten zijn. Dat is in het Midden-Oosten niet het geval. Of we Koerdische onafhankelijkheid nu willen toejuichen of niet; op de lange termijn is het waarschijnlijk onvermijdelijk. Dat zal voor meer stabiliteit in de regio zorgen. Een land dat homogeen is, is intern rustig en kan een buitenlands beleid voeren dat is gestoeld op nationale, in plaats van sektarische, belangen. Tot het zover is, echter, kan het nog flink onrustig blijven. Nog vrijwel nooit heeft een regio of groep zich vreedzaam van een andere afgescheiden.