In gesprek met Ad Broere, auteur van het boek Geld komt uit het niets, de financiële goocheltrucs ontmaskerd. De heer Broere is econoom en publicist en al dertig jaar actief in bedrijfsleven en onderwijs. Een bevlogen man en een idealistisch mens. Wat heeft de heer Broere bewogen om dat boek te schrijven en wat zijn diens ideeën over hoe het verder moet? Ik sprak met hem via een video conference. Hier deel 1, vanmiddag deel 2.
- Wat heeft u bewogen om zo'n boek te schrijven?
"Het huidige financiële stelsel is destructief en bedreigt onze samenleving. Het wordt tijd, dat de mensen uitgelegd wordt hoe dat systeem in elkaar zit en ik hoop dat er dan velen wakker zullen worden. Het begint er natuurlijk mee, dat men open moet staan voor een oplossing, zoals het nu gaat breken we alles af. Met mijn boek heb ik een waarschuwingsschot willen lossen."
- Wat moet er dan volgens u veranderen?
"Het huidige stelsel is gebaseerd op een verkeerde notie van geld. Geld wordt nu beschouwd als iets dat van zichzelf waarde heeft, terwijl het simpelweg een ruilmiddel is. Elke relatie met de economische werkelijkheid, met de reële economie ontbreekt nu. Wat nodig is, is een systeem gebaseerd op een 'menselijke' benadering."
- Wat bedoelt u daarmee?
"Daar bedoel ik mee, dat we af moeten van het globaliserende denken: groot, groter, grootst. Dat werkt niet. We moeten terug naar kleinere verbanden. Small is beautiful. Mensen moeten veel meer locaal en regionaal samenwerken. Grote megalomane instituties dreigen de menselijke maat uit onze samenleving te verwijderen. Ik vind dat een hele ongezonde ontwikkeling. De economische activiteit uit kleinschalige regio's zie je verdwijnen om plaats te maken voor grootschaligheid zonder toegevoegde waarde van wat er werkelijk toe doet."
- Wat doet er dan werkelijk toe?
"Wat er werkelijk toe doet is een heel andere manier van denken over wat je echt nodig hebt om gelukkig te zijn. We moeten af van het huidige systeemdenken en op zoek naar een menselijke oplossing. Dit houdt in dat we veel meer locaal moeten produceren en ons minder moeten laten leiden door hebzucht. Iets is heilzaam of is dat niet, en hebzucht is dat zeker niet. Het leidt tot afbraak van menselijke waarden. En het huidige financiële stelsel gaat ten onder aan haar eigen fundamentele onevenwichtigheid."
- Hoe kijkt u eigenlijk aan tegen de euro?
"De euro is een politieke munt, maar de euro 'does not fit all'. Het is gewoonweg godsonmogelijk om economieën als Portugal en Duitsland op één hoop te gooien, dat was ook vragen om moeilijkheden. Wat er moet gebeuren is dat er veel meer locale munten moeten komen die als ruilmiddel kunnen dienen binnen bepaalde regio's. De euro kan dan wel blijven bestaan als internationaal ruilmiddel, maar elke locale munt dient gekoppeld te zijn aan de reële waarde van geproduceerde goederen en diensten en niet gebaseerd te zijn op 'niets'."
- U pleit dus bij wijze van spreken voor een Eindhovense florijn, naast de gulden en de euro?
"Ja, want dat is de enige manier om de koppeling tussen geld en de reële toegevoegde waarde van geproduceerde goederen en diensten weer terug te krijgen. Ik pleit dus niet voor een goudgedekte munt of iets dergelijks, het gaat mij louter om de werkelijke waarde van het geproduceerde goed. Die bepaalt ook de koers ten opzichte van bijvoorbeeld de euro. In principe kan die koers ook gewoon op 1:1 worden gesteld. Waar het om gaat is dat wij af moeten van het 'consumentisme', er moet weer eens nagedacht worden welke factoren de waarde van ons leven bepalen. Dat is niet alleen geld. Alles valt en staat met een stukje 'bewustwording'. We moeten ons veel meer bewust worden van ons economisch handelen: waar doen we het eigenlijk allemaal voor?"
- Bent u niet bang om voor een Don Quichote uitgemaakt te worden?
"Helemaal niet, want een dergelijke kwalificatie zegt meer over degenen die dat zeggen, dan over mijzelf. Geld moet een bijdrage leveren aan een goed functionerende samenleving. Nu is dat niet zo en de ontwikkelingen wijzen de verkeerde kant uit. In 1993 bezat vijftien procent van de Nederlanders ongeveer zeventig procent van het totale vermogen. In 2011 was dat al vijf-en-tachtig procent. Ruim zestig procent van de bevolking bezit minder dan één procent en dat proces gaat steeds sneller. Hebzucht en macht-door-bezit drijven in deze maatschappij het menselijk handelen en ik pleit voor een paradigma verandering. Ik wil laten zien dat het ook anders kan. Kleinschaliger, met een beter oog voor waarde en waarden."
- Dit doet me verdacht veel denken aan het oude communisme...
"Hahaha, nee hoor, ik ben beslist geen communist. In mijn optiek mag iemand die met zijn ondernemingen veel waarde toevoegt aan de samenleving daar ook ruim voor beloond worden. Ik pleit juist voor meer ondernemerschap en innovatiekracht, maar wel vanuit een heel andere kijk op fundamentele menselijke waarden. Het evenwicht is nu totaal verstoord, het enige dat lijkt te tellen is hoe meer bezit, hoe beter. Ik vind dat een heilloze weg."
- Welke weg moeten we dan wel op?
"Nou, als we bijvoorbeeld kijken naar de EU, dat is gewoon een lobbyinstituut. Met de mond wordt wel beleden dat 'Alle Menschen Brüder zijn, maar dat is natuurlijk flauwekul: iedereen zit daar voor zichzelf. En wat er vooral moet gebeuren is, dat die enorme schuldenberg verdwijnt. Die bail outs van landen en banken is water naar de zee dragen, het lost niets op. Wie het wel begrepen waren de IJslanders, die hebben het geld niet gebruikt om de fouten van hun banken te belonen, maar hebben het geld teruggeven aan hun burgers en bedrijven. Kijk, zo moet het."
- Zou de Nederlandse regering dat ook moeten doen volgens u?
"Bij onze huidige Nederlandse regering lijkt het gezonde verstand volledig te ontbreken. De Brusselse normen worden heiligverklaard, zonder ook maar een moment na te denken of het blindelings vasthouden aan die dogma's wel verstandig is. Het ontbreekt de Nederlandse regering totaal, maar dan ook totaal aan visie en wijsheid. Nederland is de filiaalhouder van Brussel en Brussel is zo flexibel als een looien deur. Dat werkt natuurlijk niet."