De pensioentrein dendert door in Europa

Het Europees Hof: de staat is aansprakelijk als pensioenen met meer dan de helft gekort worden wanneer een bedrijf bankroet gaat.

Afgelopen week deed het Europees Hof in Luxemburg uitspraak in een Ierse zaak. Daarin oordeelde het hof dat op basis van Europese wetgeving, de staat aansprakelijk is als pensioenen met meer dan de helft gekort worden wanneer een bedrijf failliet gaat.

Dat is een zeer principiële zaak. In Nederland zijn pensioenfondsen niet van de staat. De staat is ook niet aansprakelijk bij tekorten. Wel is er goed toezicht.

Nu moet de staat toch bijspringen in het uiterste geval. Natuurlijk het is met deze uitspraak nog steeds gelimiteerd. Alleen in het geval van een faillissement (de rechtspraak is op basis van de richtlijn om faillissementen) en alleen als je meer dan de helft van je pensioenaanspraken verliest.

Daarover zouden andere landen, zoals Duitsland, zich wellicht meer zorgen moeten maken. In die landen is de scheiding tussen pensioenfondsen en werkgever veel zachter. Dat kan bij een faillissement pijnlijke gevolgen hebben.

Toch is deze uitspraak (die voor de hele unie geldt) verstrekkend. Immers er wordt een garantie afgegeven. Deze garantie moet nu afgegeven worden door de Nederlandse staat. En die zou je kunnen opvangen door een garantiestelsel op te zetten. Om dat te betalen hef je een belasting op alle pensioenen.

Maar de tendens in het witboek pensioenen is helder, richting Europees toezicht en Europese pensioenfondsen en stelsels. Daar verzet ik me tegen.

Als je een garantie – die vast uitgebreid zal worden – optelt bij een Europees toezicht krijg je een combinatie die mij absoluut onwenselijk lijkt: een garantie op Europese pensioenfondsen betaald uit Europese pensioenen. Nederland heeft een zorgvuldig opgebouwd stelsel met 1000 miljard in de pensioenfondsen en daarom zou dit niet in het Nederlands belang zijn.

Fictie? Nou, dat was een Europees depositogarantiestelsel voor spaartegoeden ook. Het is er nog niet, maar er wordt heel hard aan gewerkt.

Daarom dus deze Kamervragen. Ik wil graag antwoord hebben voor het algemeen overleg over pensioenen over 2,5 week.

Vragen van het lid Omtzigt aan de staatssecretaris van SZW en de minister van Buitenlandse Zaken:

1. Heeft u kennis genomen van het arrest van het Europees Hof van Justitie in zaak C?398/11, waarin het hof In Luxemburg oordeelt dat op basis van richtlijn 2008/94, de (Ierse) staat aansprakelijk gesteld kan worden als bij een faillissement van een onderneming, de deelnemers van de pensioenregeling de helft of meer van hun pensioenrechten verliezen?

2. In welke gevallen kan door dit arrest de Nederlandse staat aansprakelijk gesteld worden voor verliezen bij pensioenfondsen en pensioenregelingen en bij kortingen op pensioenen?

3. Als in de toekomst toezicht Europees geregeld gaat worden, kan er dan ook Europese aansprakelijkheid of een Europees garantiestelsel voor pensioenen ontstaan, waardoor alle Europeanen aangeslagen kunnen worden voor grote verliezen bij een fonds of pensioenregeling in een individuele lidstaat?

4. Heeft de regering voorzien dat dit de implicatie van deze richtlijn kon zijn en hoe heeft zij zich bij de stemming in de Europese Raad opgesteld in 2008?

5. Wat heeft Nederland ingebracht als partij bij de rechtszaak bij het hof?

6. Kunt u alle gevolgen schetsen die dit arrest heeft voor de Nederlandse wetgeving en voor de Nederlandse staat?

7. Kunt u deze vragen beantwoorden voor het volgende Algemeen Overleg over pensioenen?