Cultureel kontje

De Raad voor Cultuur maakte in mei al bekend welke kunstinstellingen er geen directe subsidie van het Rijk meer zullen krijgen. Deze week trad het Fonds Podiumkunsten naar buiten. Het Fonds had een potje met subsidies te ledigen, maar er zat dit keer 40 procent minder in dan normaal. Dus moest er worden bezuinigd. Daarbij is er voor gekozen om nu eens niet de beruchte kaasschaaf te hanteren, maar harde keuzes te maken. Kunstvormen die geen directe overheidssubsidie krijgen en voor ‘het commerciële circuit’ niet interessant zijn, krijgen voorrang. Met als gevolg dat er in 2013 relatief veel geld naar jeugddans en kleinere (muziek)theatergezelschappen gaat. Opera en musical moeten het met veel minder gaan doen. Bekende, grote instellingen als Toneel Speelt, de Appel, het Nieuw Ensemble en Theaterfestival, en festivals als het Amsterdam Dance Event en het Metropolis Event krijgen vanaf 2013 helemaal geen subsidie meer van het Fonds.

Er stak vanuit de Grachtengordel een luid gehuil op. Voor ons wordt het zo einde oefening, klaagden directeuren. Ze werden overvallen door ‘gevoelens van melancholie’ omdat er een einde aan hun project lijkt te komen. Wrang was het om zo maar ineens ‘onder de zaaglijn’ terecht te komen.

Is het erg dat er cultuurclubs omvallen? Oordeelt u zelf. Een van de getroffen instellingen is het Tropentheater. Dat presenteert zich als ‘hét podium voor concerten, dansvoorstellingen, (jeugd)theater en films uit alle niet-westerse landen en de randen van Europa. U kunt hier alvast in de stemming komen voor uw verre reis, of nog even nagenieten. Het Tropentheater brengt de hele wereld bij u om de hoek!’ De directeur van het Tropentheater zei gisteren voor Radio 1, met een snik in zijn stem, dat Youssou N’Dour uit Senegal (hij sprak de naam van dit land op z’n Frans uit) toch maar mooi bij zijn club had gedebuteerd en dat hij het inmiddels tot minister heeft geschopt.

So what? Sinds wanneer is het de taak van de Nederlandse overheid om een Afrikaanse artiest een cultureel kontje te geven? Principiëler nog: sinds wanneer is het de taak van de staat om cultuuruitingen te ondersteunen en mogelijk te maken? De grote liberaal Thorbecke zei al dat het niet aan de overheid is om zich een oordeel over kunst en cultuur aan te matigen. En daarin had hij groot gelijk. Wie (bijvoorbeeld) muziek wil uitvoeren laat de liefhebbers van zijn muziek daarvoor betalen. Als ze dat niet willen, heeft zijn project misschien wel bestaansrecht maar is het niet levensvatbaar. Dat betekent niet dat hij dan maar moet stoppen. Hij kan in het maatschappelijk middenveld op zoek naar mecenassen, hij kan de markt op gaan op zoek naar sponsors, zodat hij zijn hobby alsnog als zijn vak kan blijven beoefenen. Maar er is geen enkele goede reden te bedenken waarom de samenleving als geheel daar via belastingafdrachten aan zou moeten bijdragen.

Toch was er ook een beetje goed nieuws. Directeur George Lawson van het Fonds zei dat hij wel verwacht dat de sector grotendeels zal overleven. ‘De sector heeft zich veerkrachtig getoond. Het ondernemerschap is gegroeid. Veel instellingen zijn er bovendien in geslaagd om het draagvlak in de samenleving te vergroten, en heeft daarmee de toekomst in eigen hand genomen.’

Dezelfde overheidsbezuinigingen leiden ertoe dat Vierstroom, een zorgorganisatie uit Gouda, familieleden van bewoners van verpleegtehuizen wil verplichten om een rol bij de zorg voor hun vader of moeder te blijven spelen. De AWBZ schiet tekort, we moeten het zelf weer gaan doen.

Prachtig allemaal. Een crisis kan het beste in mensen naar boven halen. De samenleving wordt weer een beetje conservatiever.