Is de euro gered door de bel?

"GRIEKENLAND kiest voor EUROPA". Dit was gisteren laat de belangrijkste leuze die de Nederlandstalige (ook de Belgische) Journaals de huiskamer in slingerden. Betreurenswaardig inaccuraat, want de verkiezingsoverwinning van Nieuwe Democratie, dat het radicaal-linkse SYRIZA een paar procent voorbleef, was eerder te danken aan de angst van de Grieken om uit de eurozone te worden gestoten.

 En als Griekenland de eurozone verlaat, zal het zeker de eerste tijd een bijzonder onzekere toekomst kennen. De angst voor het onbekende overwon aldus de golf van nationalisme die het land ervoer als gevolg van de onverwachte plaatsing vor de volgende ronde van het EK voetbal (waar, o ironie, Duitsland de tegenstander is).

Formatie
ND-leider Samaras moet nu een regering vormen. Althans, daarvoor heeft hij grondwettelijk drie dagen de tijd. De meest voor de hand liggende combinatie, met het ver teruggevallen PASOK, is door die laatste partij al uitgesloten, als niet ook SYRIZA aan de nieuwe regering deelneemt. Maar SYRIZA kijkt wel uit. Samen met PASOK regeren maakt de kans groot, dat de kiezers zullen constateren dat SYRIZA weinig verschilt van PASOK, en dat zal haar de nieuwverworven positie van  tweede partij van Griekenland gaan kosten. Omgekeerd is dat ook de reden van de stellingname van PASOK - de partij wordt mogelijk zelfs definitief weggevaagd bij volgende verkiezingen als zij nu samen met ND regeren gaat.

Slaagt Samaras niet binnen drie dagen, dan mag Tsipiras, de leider van SYRIZA het ook drie dagen proberen, waarna de PASOK-leider ook nog eens drie dagen heeft voor een eigen poging. Maar de regering zal in ieder geval deze drie partijen nodig hebben, tenzij de ND de kleine flankpartijen Onafhankelijke Grieken (rechtsig) en Democratisch Links (linksig) zover krijgen kan dat ze haar aan een meerderheid helpen. Dat die hier niets in zien hebben ze al aangekondigd: het lot van LAOS - de afgelopen tien jaar een stabiele afsplitsing van ND in het parlement - dat in mei werd weggevaagd als beloning voor haar steun aan de technocratenregering van Papademos, is hen een voorbeeld.

Nieuwe verkiezingen
Daardoor lijkt onvermijdelijk, dat de Grieken wegens de onwaarschijnlijkheid van overeenstemming over een coalitieregering, rond 15 augustus opnieuw ter stembus moeten. Dat schrijft de grondwet nu eenmaal voor.

Echter, de noodzaak van een nieuwe regering is hoog. Er moet dringend een begin worden gemaakt met de uitvoering van het akkoord met de Troika (EU, ECB, IMF), wil Griekenland kans maken op voortzetting van de financiële hulp zoals afgesproken bij de tweede bailout. En de noodzaak dat geld binnen te halen is enorm. De gezondheidssituatie in het land begint zeer zorgelijk te worden, door geldgebrek om te betalen voor medicijnenleveranties vanuit het buitenland.

De kans bestaat, dat deze maatregelen zullen moeten worden genomen door een zakenkabinet, een technocratenregering die door een kleine meerderheid gesteund kan worden zonder dat de steunende partijen ook formeel aan het kabinet gebonden zijn. Naar verluidt heeft de EU Papademos daarvoor al gepolst. Zijn terugkeer zal de rust in Griekenland niet weder doen keren, en het is de vraag hoe lang hij zal kunnen regeren.

De EU
Ondanks alle grote woorden van bijvoorbeeld Jan-Kees de Jager gisteren, staat wel vast dat er in ieder geval over de voorwaarden van de tweede bailout opnieuw onderhandeld zal worden. Zelfs Duitsland heeft aangegeven dat er een kleine versoepeling mogelijk moet zijn. Een kleine.

Desalniettemin, hoe langer een regering-Papademos moet steunen op ND, PASOK en de kleinere de EU niet-vijandig gezinde partijen, hoe groter de kans dat SYRIZA in augustus dan ook daadwerkelijk de grootste partij wordt, die door een nieuwe ineenstorting van het ND-electoraat zelfs alleen zou kunnen regeren.

Euro en zo
De Aziatische beurzen die vannacht (onze tijd) al openden, reageerden in eerste aanleg positief op de uitslag zoals we die nu kennen (zie onder). Of dat lang duren zal is twijfelachtig. Niet alleen de problemen in Griekenland, maar ook de risico's in Spanje en Italië bedreigen thans het voortbestaan van de euro. Al zal door deze uitslag de noodzaak van een LTRO3 minder zijn geworden, het is niet onwaarschijnlijk dat de ECB vandaag nog besluit de Europese rente iets te laten zakken, al is het maar met een symbolische kwartprocent.

Ook de ontwikkelingen rond de Spaanse 10-jaars rente (een onhoudbare 7%), alsmede de Italiaanse (de 6% voorbij, en in opmars) zijn nu bepalender voor het voortbestaan va de eurozone. Dat Spanje zaterdag aankondigde de IMF-adviezen aangaande bezuinigingsmaatregelen voorlopig niet uit te voeren, zal de druk op de Spaanse rente weer stevig vergroten. 

Voor het EU-leiderschap is deze uitslag weinig meer dan een tijdelijke zorg minder (en een hoop gekrakeel meer, ook in verband met eisen van andere bailoutontvangers in geval van een verzachting van de voorwaarden). Structureel is de positie van de euro(zone) door deze uitslag niet verbeterd, zodat Code Rood (Groot Alarm!!!) nog steeds geldig is.

---

Uitslag:
ND 129 (inclusief 50 zetels winnaarsbonus), Syriza 71, Pasok 33, Ind. Greeks 20, Golden Dawn (Griekse nazipartij) 18, Dem. Left 17, KKE (communisten) 12. 151 Zetels zijn benodigd voor een meerderheid.