Klapt de EU volgende week?

Donderdag aanstaande is er in Brussel weer eens een crisistop over de euro, het Europese universum, en de rest. Belangrijkste agendapunt: het aangekondigde Masterplan, dat aan alle problemen een einde maken moet.

Aangezien het hier al gaat om minstens de 21e top binnen twee jaar over dit onderwerp, zijn de uitgestraalde pretenties angstwekkend irreëel, al zal ik de eerste zijn om te erkennen dat het gebrek aan resultaten in het verleden geen garantie voor toekomstig falen is. Wat niet wegneemt dat u een aardig zakcentje kunt verdienen bij de Londense bookmakers door in te zetten op een succesvolle oplossing van alle problemen aanstaand weekend. De kans op het vergaan van de wereld wordt hoger ingeschat. Faites vos jeux.

De Eurocrisis
Om te beginnen is er de immer voortetterende eurocrisis, eigenlijk de enige praktische reden waarom de euroleiders zich bewust geworden zijn van de urgentie van daadkrachtig handelen. Het is zelfs zo ernstig, dat onze Nederlandse premier zich weigert uit te spreken over fraaie Europese vergezichten, en domweg zegt dat hij er niet over nadenken wil. Begrijpelijk. De mogelijkheden die er zijn wens ik mij ook niet voor te stellen.

De richting die de euroleiders zullen gaan zoeken donderdag ligt echter voor de hand. De Duitse minister van Financiën Schäuble gaat voorstellen een Europese regering te vormen, die de crisis daadkrachtig te lijf kan gaan. Iemand als Georg Soros ziet er niets in, dat gerommel met een fiscale eenwording of een bankenunie. Duitsland, Nederland, Oostenrijk en Finland zullen zich verzetten, omdat zij de rekening moeten voldoen. En dat deze vergaande politieke unificatie niet op algemene bijval kan rekenen laat nog onverlet, dat ik me de personele bezetting van een dergelijke regering moeilijk voorstellen kan. Kandidaten voldoende, natuurlijk, maar niemand die er direct uitspringt als de logische leider die Europa op sleeptouw kan nemen naar een gelukkige toekomst.

Alles zal staan en vallen met de presentatie van een plan dat de financiële markten gerust kan stellen, of hen tenminste zal intomen. En dan niet voor een paar maanden of twee jaar, maar definitief. Dat het ei van Columbus op die vorige 20 Toppen niet gevonden is, suggereert echter dat het ook deze week niet gelegd zal worden. Zelfs is de vraag gerechtvaardigd, of we mogelijk niet eerst een kip moeten fabriceren om dat ei te leggen.

ESM - Spanje, Italië en andere bailouts
Ondertussen dient Spanje vandaag een formele aanvraag in om steun voor haar banken. 62 miljard euro is het getal, en dat is te laag om voldoende te zijn, maar het EFSF bevat nog voldoende geld om dat te financieren, dus het kàn. Maar dat het de markten zal kalmeren is onwaarschijnlijk. Dat men daarvoor eigenlijk het ESM had willen inzetten vergeten we intussen maar snel. Dat ESM, dat voor 1 juli klaar moest staan, is door onvoldoende landen geratificeerd. Erger nog is, dat een aantal van de landen die ermee gered moeten worden de ratificatie ook nog niet rond hebben, zodat ze ook geen rechten kunnen doen gelden. Oh, en dat ze een eerste storting moeten doen is ook een probleem: geen geld namelijk. Want de bankrun en kapitaalvlucht in de zuidelijke eurostaten gaan onverdroten voort, en beperken de manoeuvreerruimte van Spanje en Italië nog verder. Om dat enigszins te bestrijden voert Spanje vandaag een verbod op contante betalingen boven de 2.500 euro in.

Het grootste probleem met het ESM is echter, dat Duitsland het nog ratificeren moet. Het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe heeft bondspresident Glauck verzocht het niet te tekenen alvorens het Hof heeft bepaald dat het de Duitse grondwet niet schendt. Naar verwachting zal het Hof het goedkeuren, maar het is een teken aan de wand dat de race in Duitsland nog niet geheel gelopen is. Want in Duitsland neemt de onrust toe.

Bovendien zijn er volgend jaar verkiezingen voor de Bondsdag. De Linkse oppositie scherpt de messen, en noemt de politiek van de bondskanselier mislukt. Maar het ESM is een noodzakelijk instrument om de bailouts van Spanje en Italië te realiseren. Gebeurt dat niet, dan gaat de euro ten onder, en wellicht daarmee het ideaal van de politieke unie. Dat wil de Linkse oppositie niet op haar geweten hebben, zodat Merkel met zorgvuldig manoeuvreren zal kunnen slagen.

Hindernissen
Wie dat wel op zijn geweten zal willen hebben is de Italiaanse ex-premier Berlusconi. Zoals ik zaterdag al beschreef, heeft hij er ook persoonlijk belang bij de zaak op te blazen, en hij is een gevaarlijke extra hindernis voor het overleg deze week. Wie in de ogen der Eurocraten geheel zonder geweten opereren, zijn de Finnen. Finland heeft al aangekondigd om in lijn met de eerdere onderpand-eisen bij de Griekse bail-outs, opnieuw extra eisen te gaan stellen aan het ESM-verdrag teneinde haar inleg veilig te stellen. in hoeverre dat een nieuwe ratificatieronde zal vereisen is niet bekend - dat het onrust schept staat vast. Ook is nog geheel onduidelijk hoe een Politieke Unie om zal gaan met de staten die thans buiten de Eurozone staan. Groot-Brittannië, Denemarken en Zweden worden aldus voor het blok gesteld door problemen waaraan ze part noch deel hebben.

Dankzij de aankondiging van Van Rompuy dit weekend is nu zelfs bij dociele Nederlandse politici als die van het CDA nu grote onrust ontstaan over de Europese plannen met de pensioenstelsels, met name aangaande het voornemen van Brussel de zaken per decreet te gaan regelen. Zonder inspraak van de formele eigenaren dus. Ongelukkig genoeg is dit nu juist een van de punten waarop Duitsland en Frankrijk elkaar snel zullen vinden, aangezien deze beide landen - in Nederland een volstrekt onbekend feit - in de toekomst een enorm pensioengat aan zien komen. Wat het extra bizar maakt, is dat landen als Frankrijk en België ondertussen weigeren een gelijktrekking van de Europese pensioenleeftijden te overwegen, zodat andere landen voor hun extra pensioenkosten zullen moeten opdraaien.

Wat doet Duitsland?
Alle bovenstaande zaken moeten komend weekend overtuigend worden opgelost, op straffe van monetaire desintegratie. De problemen in Griekenland, dat weliswaar sinds een week een regering heeft, maar nu zijn pasgekozen parlement dreigt te verliezen, zijn naar de achtergrond verdwenen - men zal er geen tijd voor hebben. Bovendien hebben zowel de Griekse premier als de minister van Financiën zich afgemeld voor deze top: ziek.

Wie bovenstaande eens overziet, zal zich afvragen of het allemaal nog zin heeft. Terecht. Het is ook de belangrijkste vraag die thans door de financiële wereld zoemt: wil Duitsland er eigenlijk nog mee door? Internationaal is de consensus dat de euro ten dode opgeschreven is. Punt. Waarom zou Duitsland zich dan nog financieel inspannen om een dood paard nog een paar weken verder te slepen, tegen ontzagwekkende kosten? Er gaan veel geruchten rond, variërend van klaarliggende voorraden D-marken, tot de veronderstelling dat de Duitse regering zich in het geheim voorbereidt op een plotseling vertrek uit de euro. Economisch zou dat voor Europa geen slechte aanpak zijn, maar voor de EU - en zeker voor de totstandkoming van een federalistisch Europa -  is een dergelijke stap volstrekt dodelijk.

We gaan het zien, het komende weekend.

-----