Euro/bankencrisis II - en het haastwerk rond het ESM

Tijdens Bankencrisis I (van 2008) moesten veel Europese banken door hun overheden worden gered. Die daarvoor veel moesten lenen. hetgeen ze deden bij... banken. Die banken betrokken hun kapitaal weer door geld te lenen bij de centrale banken (want zo werkt het systeem), en zo was de cirkel rond. Via geldcreatie werden de banken aldus overeind gehouden.

Toen Griekenland in de problemen kwam, begon de zaak spaak te lopen. De creatie van het EFSF was er in de eerste plaats op gericht de banken die ruimhartig haddengeleend aan de Griekse staat, te behoeden voor een catastrofe. Hierbij ging het niet alleen om Griekse banken, maar vooral om Italiaanse, Franse, en ook Duitse. De bail-outs van de diverse landen sindsdien zijn dan ook vooral de bankensector ten goede gekomen.

De Griekse banken worden inmiddels via het EFSF geherkapitaliseerd. Heel veel ruchtbaarheid wordt daaraan niet gegeven, maar op 19 april maakte het EFSF 29 miljard over naar de Bank van Griekenland om de Griekse banken van een kapitaalsinjectie te kunnen voorzien. Gisteren kwam daar nog eens 18 miljard euro bij voor de vier grootste banken van het land. Aangezien 48 miljard was ingeboekt, lijkt deze operatie nog niet voltooid, maar er komt dan ook meer aan, want ook de Spaanse banken staan op omvallen.

Spanje
Nog tijdens Bankencrisis I begonnen buitenlandse banken de Spaanse al met argwaan te bezien. Interbancair lenen kwam toen vrijwel geheel tot stilstand, en de eerste banken die daarvan het slachtoffer werden waren de Spaanse. Dat leidde in Spanje onder andere tot de creatie van Bankia, een samenvoeging van 7 regionale banken die tot over hun oren in slechte hypotheken zaten. Dat zeven ongezonde banken tezamen geen gezonde maken behoeft nauwelijks een betoog, en eerder deze week had Bankia plotseling (sic!) 21 miljard euro nodig.

Die het dan ook kreeg, van de Spaanse overheid.

De Spaanse overheid zit al tot de nek in de problemen (ook de kredietwaardigheid werd vandaag voor de 2e keer deze week omlaag gebracht, ditmaal tot B, van BB-), met een werkelijk enorme staatsschuld, vrijwel failliete regio's en een bankensector die schreeuwt om extra kapitaal. Vandaag kwam het bericht los dat men denkt voor de andere banken tussen de 8,9 en 76,5 miljard nodig te hebben, terwijl het staatsfonds dat daarvoor gereserveerd is nog maar 5,3 miljard bevat. Maar ook die 76,5 is maar een schatting, omdat de Spaanse banken tot nog toe weigeren over te gaan tot gedwongen verkopen, aangezien dat hen zou dwingen de waarde van de hypothecaire onderpanden tegen marktwaarde te gaan waarderen. En wat dan aan de oppervlakte komt wil men eigenlijk niet weten.

Het drama in volle glorie
De grootste Spaanse projectontwikkelaar, Metrovacesa, was (ooit 50 miljard waard, huidige beurswarade 375 miljoen) leed sinds 2008 een verlies van 1,8 miljard, heeft voor 5,1 miljard aan schulden, en onroerend goed met een officiële waarde van plusminus 3,9 miljard. Het bedrijf is al in handen van de schuldeisers (de banken dus), maar het volledige verlies hebben die nog niet afgeschreven. En zo zijn er in Spanje meer vastgoedbedrijven, grote en kleinere.

De ontkenningsfase in in Spanje echter nog niet helemaal voorbij. Een hilarische quote van een zegsman van Metrovacesa over de vooruitzichten van het bedrijf:

Al het bovenstaande schetst de problemen van de banken, de precaire situatie van de Spaanse overheid zelf is dan nog niet aangepakt. Het totaal aan slechte hypotheken in Spanje wordt thans conservatief geschat op 184 miljard. Ook de rente die Spanje betaalt nadert al enige tijd de gevreesde grens van 7%, welke als onbetaalbaar geldt.

Heel vreemd is het daarom niet, dat veel mensen die hun geld op Spaanse banken hebben, dat thans wegsluizen naar veiliger oorden. Dat proces hebben we de afdgelopen jaren al zien plaatsvinden in Griekenland, waar tot de tweede bail-out al 40 miljard uit het land verdween, veelal richting Zwitserland. De grote Spaanse werkloosheid doet zich ook in de economie steeds meer voelen, vandaag maakte men bekend dat de wnkelomzetten dit jaar met 10% ineen zakten. Wie zich realiseert, dat ook zaken als voedselverkoop daarin begrepen zitten, ziet ook in welk een diep dal de Spaanse middenstand zit.

ECB, ESM en Eindspel
Voor de Spaanse overheid is het moment dat het om een bailout moet vragen zeer dicht genaderd. Op dat moment zijn er nog maar twee opties voor Europa. De eurozone uiteen laten vallen, of de geldkraan van de ECB wagenwijd openzetten, wat gelijkstaat aan het overuren laten draaien van de geldpersen (benodigd: naar schatting 3 triljoen). Duitsland heeft zich steeds verzet tegen de ongelimiteerde geldcreatie, al is wat de ECB de afgelopen maanden deed met de LTRO weinig anders dan juist dat.

Echter, als Spanje daadwerkelijk aangeeft niet zonder bailout te kunnen, komt het moment dat Duitsland moet besluiten akkoord te gaan met het openzetten van de sluizen, of de euro te verlaten.

Wie alles dat ik hierboven beschreef echter op zich in laat werken, kan niet anders dan beseffen dat het ESM, met een kapitaal van 700 miljard niet in staat zal zijn om de klappen voor de EU op te vangen. Zeker niet, als ook Italië er nog eens bij zou komen. Hoewel dat land tot nog toe steeds in de luwte wist te blijven, was de staatslening die Italië vanmorgen uitgaf (een 1-jarige) geen groot succes.

Hoewel de gezochte 8,9 miljard wel gehaald werd, moest men bijna een half procent meer rente betalen dan bij de vorige vergelikjbare uitgifte een paar weken terug. Heel omineus, aangezien dergelijke kortetermijnleningen door deelnemende banken kunnen worden bekostigd uit het kapitaal dat de LTRO (looptijd immers drie jaar, tot januari 2015) hen verschafte, en daarom vrijwel risicoloos zijn (Leningen die na januari 2015 dienen te worden terugbetaald gelden als veel risicovoller).

De vraag is niet langer of de zaak klappen gaat, maar precies wanneer. Zowel Zwitserland als de UK hebben al laten uitlekken dat men serieuze voorbereingen treft voor een ineenstorting van de euro. Het feit op zich dat ze dit bekend laten worden is voldoende argument om te beseffen dat het einde werkelijk nabij is.

-----